Zeegoden Okeanos en Triton
Een grote mannenkop met golvende haren, een lange baard en hangsnor, opengesperde mond, mopsneus en priemende ogen – dat is de kop van de zeegod Okeanos, in de Griekse mythologie de personificatie van de grote wereldzee. We zien hem hier afgebeeld met de hem kenmerkende scharen van kreeften op zijn hoofd (eerste afbeelding). In de Griekse mythologie omspoelde de grote wereldzee de aarde en stegen hemellichamen, zoals de sterren, eruit op. Okeanos was de zoon van de hemelgod Uranus en Gaia, ‘Moeder Aarde’.
Decoratie putrand
De expressieve kop is uitgevoerd in een vrij diep reliëf. De beeldhouwer moet veelvuldig gebruik hebben gemaakt van een boor. De kop heeft gediend als decoratie van een cilindervormige putrand (puteal) die in de oudheid een waterput markeerde. De putrand kon worden afgesloten met een deksel. Het voorwerp is gehouwen uit een massief stuk marmer dat in het midden is uitgehold.
Vissers
Links en rechts van Okeanos zijn op de putrand vissers afgebeeld met een hengel, een vismand en een zonnehoed (tweede afbeelding). Ze zitten, slechts gekleed in een lendendoek, op een rotsblok. De hengel met de gevangen vis houden ze triomfantelijk omhoog. Tussen hen in zien we een scène met twee cupidootjes die in een boot met een netje aan het vissen zijn.
Zeemonster Triton
De putrand vertoont qua thematiek overeenkomsten met het andere hier afgebeelde reliëf, een fragment van een lijkkist of sarcofaag (derde afbeelding). In beide gevallen zien we scènes die te maken hebben met de goden van de zee. Bij de afbeelding van de sarcofaag zien we links op de voorkant een soort zeemonster. Daarnaast is een half menselijk, half dierlijk monster afgebeeld, een zogenoemde Triton. Deze wordt bereden door een zeenimf met een naakt bovenlijf. Boven haar opgeheven arm zien we een vliegend cupidootje met een fakkel in de hand.
Rijden over water
In de Griekse en Romeinse mythologie is Triton de zoon van Poseidon en Amphitrite. Hij reed samen met zeemonsters en nimfen over het water. Zij vormden het gevolg van Poseidon, de grote heerser over de zee. Triton blies op een schelp om de golven tot bedaren te brengen. Op het sarcofaagfragment houdt hij een eigenaardig voorwerp vast: de achtersteven van een schip, om de band met het zeeleven te benadrukken. Rechts is een tweede cupido afgebeeld op de rug van een dolfijn, met een pijlkoker in zijn linkerhand.
Reis van de overledene
De scène heeft betrekking op de ideeën die de Grieken en de Romeinen erop nahielden over het leven na de dood. Zij dachten dat de ziel van de overledene verre wateren moest oversteken om in de onderwereld de ‘Elysische Velden’ te bereiken. De scène op het sarcofaagfragment staat symbool voor de reis van de overledene naar de ‘Eilanden der Gelukzaligen’.
