Tot de oudste typen marmeren beelden uit het Griekse gebied behoren de zogenoemde Cycladen-idolen uit de vroege bronstijd (3000-2000 v. Chr.). Het zijn sculpturen die hun naam danken aan de eilandengroep in de Egeïsche Zee, waar ze zijn gemaakt (de Cycladen), en aan het Griekse woord voor beeld: eidolon. Hoewel ze zo’n 4500 jaar oud zijn, doen ze wonderlijk modern aan.

Schematisch weergegeven

Het zijn schematisch weergegeven menselijke figuren, in de meeste gevallen vrouwen, gezien de borsten en de soms zwangere buik. De grootte van de beelden varieert nogal. De meeste exemplaren zijn tussen 10 en 30 centimeter hoog, maar er zijn ook enkele beeldjes die 75 centimeter halen.

Marmer

De idolen zijn gemaakt uit marmer dat op de Cycladen werd gevonden. Voor de bewerking werden werktuigen van hout, been en obsidiaan, een zwart vulkanisch gesteente, gebruikt. Het oppervlak werd glad gemaakt met een schurend poeder. De idolen waren ook beschilderd. Op een aantal exemplaren zijn nog de sporen te zien van geschilderde ogen en vormen die op tatoeages lijken. Met de ontdekking van het harde brons konden steeds grotere en complexere vormen van marmer worden gemaakt, in plaats van de oudste tamelijk platte figuren. Zo is er een aantal ‘muzikanten’ gevonden, mannen die een harp of een fluit bespelen.

Betekenis niet duidelijk

Het Rijksmuseum van Oudheden heeft verschillende voorbeelden van deze primitieve figuurtjes in bezit (zie afbeeldingen). De vroegste idolen zijn heel schematisch, later worden armpjes en beentjes uitgewerkt. De Cycladische samenleving waaruit deze idolen zijn voortgekomen, bestond uit kleine boerengemeenschappen. Aan de doden werden stenen vaatwerk en een idool meegegeven. De meeste beeldjes komen dan ook uit graven. Andere werden gevonden bij opgravingen van nederzettingen. Dit leidde ertoe dat er aan de beelden vele functies zijn toegeschreven: van cultusbeeld van een moeder- of vruchtbaarheidsgodin tot speelgoedpop en begeleider van zielen naar de onderwereld. De precieze betekenis van de beeldjes is nog steeds niet duidelijk.

• Kijk voor (meer) afbeeldingen in de collectiezoeker op deze website