Heracles en de Amazones
Op deze Griekse vaas (ca. 520 v. Chr.) zijn verschillende mythologische scènes afgebeeld. Aan de voorkant zien we Heracles in gevecht met drie Amazones, afkomstig van een volk dat uit louter vrouwen bestond. Op de achterkant is de wijngod Dionysus afgebeeld in gezelschap van maenaden en saters, zijn volgelingen. De vaas is een zogenoemde zwartfigurige stamnos, een mengvat voor water en wijn. Hij is gevonden bij de Etruskische stad Vulci, maar gemaakt in Athene of omgeving en van daaruit geëxporteerd naar Etrurië in Italië.
De Amazones
Het volk van de Amazones leefde buiten het Griekse cultuurgebied. Als land van herkomst worden Thracië (Bulgarije), Skythië (Zuid-Rusland) en Cappadocië (Centraal-Anatolië, nu Turkije) genoemd. Om hun volk in stand te houden lieten de Amazones van tijd tot tijd mannen van naburige stammen fungeren als donor. Dochters die daaruit voortkwamen, werden opgevoed als volwaardige stamgenoten, zonen werden weggestuurd naar hun biologische vaders. De Amazones waren geoefende strijdsters met de lans, bijl en vooral met de pijl en boog. Zij speelden een belangrijke rol in de Griekse mythologie.
Koningin Penthesileia
Tijdens de Trojaanse oorlog kozen de Amazones de zijde van de Trojanen tegen de Grieken. Na aanvankelijke successen gingen ze toch ten onder. Hun koningin Penthesileia werd in een tweegevecht door Achilles gedood. Het Griekse gevoel voor tragiek wil dat Achilles tijdens dat gevecht hevig verliefd werd op de koningin die als enige vrouw tegen hem opgewassen was.
Gordel van Hippolyte
Een andere strijd die op de stamnos te zien is, speelt zich af tussen de Griekse held Heracles en de Amazones (eerste afbeelding). Een van de twaalf heldendaden van Heracles bestond eruit dat hij de gordel van Hippolyte moest bemachtigen, een andere Amazone-koningin. De godin Hera, vijandin van Heracles, stookte het vuurtje tussen de Amazones en de Griekse held nog eens op en dat leidde tot een fel gevecht waarbij Hippolyte werd gedood.
Gevecht
Op de vaas zien we Heracles inslaan op een gestruikelde Amazone. Rechts vlucht een Amazone weg en links heft een ander de lans om Heracles te verwonden. De Griekse held is gekleed in een leeuwenvel en als helm heeft hij een leeuwenkop op zijn hoofd. De ranke vrouwen dragen een kort rokje, een borstpantser, schilden en fraaie helmen.
Rustige achterkant
Op de achterkant van de vaas is de sfeer wat rustiger (tweede afbeelding). Daar is de wijngod Dionysus afgebeeld, die als een waardige oude heer op een klapstoel zit. In zijn linkerhand houdt hij een kantharos, een wijnbeker, in zijn rechter twee enorme wijnranken. Hij verkeert in het gezelschap van zijn vaste begeleiders: aan weerskanten twee maenaden (vrouwelijke volgelingen), daarnaast twee uitgelaten saters, half mens, half dier, altijd dronken en opgewonden. De linker sater imiteert schertsend de houding van de maenade, de rechter probeert mee te gaan in de dans van de maenade vóór hem. Zij dragen dezelfde lange baard als Dionysus.
