Bronzen plaat met keizerlijke inscriptie

Nederland Romeinse tijd

Fragment van een Latijnse inscriptie op brons, in 9 ongelijke stukken gebroken, en op verschillende plaatsen verbogen. De plaat is overdekt met een deels groen, deels bruingroen patina. In de plaat zijn twee ronde gaatjes aan de linker zijkant, die gediend hebben om het stuk tegen een achterwand te bevestigen. De gaatjes zijn op een afstand van 18,5 cm. van elkaar aangebracht. De linker zijkant vormt de originele begrenzing van de plaat. Boven- en onderkant ontbreken, terwijl de plaat rechts zeer onregelmatig is afgebroken. De plaat is gemiddeld ca. 3 à 4 millimeter dik. De achterzijde is op geen enkele manier bewerkt. Op het bewaard gebleven gedeelte van de plaat zijn vijftien regels tekst in de breedterichting aangebracht. De marge vanuit de zijkant van de plaat bedraagt iets minder dan 5 cm. De tekst is uitgevoerd in regelmatig gevormde letters, de zogenaamde Capitalis Monumentalis, die voor representatieve inscripties op brons en in steen werd gebruikt. Op verschillende plekken zijn nog resten te zien van de hulplijntjes, die de vervaardiger van de tekst in staat moesten stellen de letters in hetzelfde formaat uit te voeren. De letters hebben een hoogte van ca. 7 à 8 millimeter. Door het uiterst grillige breukvlak aan de rechterzijde zijn de bewaard gebleven regels van onregelmatige lengte.

Deze bronzen plaat is op het eerste gezicht misschien geen schoonheid, maar soms hoeft een object niet mooi of intact te zijn om een unieke aanwinst voor de collectie van het museum te vormen. Eens maakten deze fragmenten deel uit van een glanzende plaat die in de Romeinse tijd aan de muur van een overheidsgebouw hing. In het brons is een tekst gegraveerd. Dit was de manier waarop de Romeinen officiële wetsbesluiten of belangrijke mededelingen openbaar maakten aan de plaatselijke bevolking. Uit de bewaard gebleven delen van de plaat valt af te leiden dat de inscriptie waarschijnlijk een brief of decreet over militaire zaken is, wellicht afkomstig van de keizer. De brokstukken van de plaat zijn in 2003 door een amateur-archeoloog gevonden in een weiland bij het dorp Leersum in de provincie Utrecht. Onderzoek ter plaatse door de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek brachten nog meer resten aan het licht. Het geheel is in 2004 aangekocht door het museum. In Nederland zijn dergelijke fragmenten van inscriptie zeldzaam. Dat komt omdat na de val van het Romeinse rijk (aan het eind van de derde eeuw na Chr.) het waardevolle brons vaak door plunderaars werd geroofd, om opnieuw te gebruiken. Ook dit exemplaar is waarschijnlijk door plunderende Germanen meegenomen. Het is echter een raadsel hoe de kostbare handelswaar bij Leersum onder de grond terecht is gekomen.

Details

Afmetingen: 20 x 26,5 cm
Materiaal: metaal ; brons
Periode: romeins 200-300 n.Chr.
Vindplaats: Nederland, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Leersum
Verwerving: aankoop 2004 maart
Inventarisnummer: f 2004/3.1

Relevante topstukken

Alle topstukken