Fragment van een Romeinse paradehelm
Nederland Romeinse tijdAchterste gedeelte van een Romeinse (parade)helm. De decoraties zijn in het brons gedreven, wat goed te zien is aan de binnenzijde van het helmfragment. Op de kruin is de bevestiging voor de helmbos aanwezig, die aan die binnenkant is vastgezet met een splitpen. Aan de bovenkant van de helm bevindt zich een slang die in 5 kronkelbewegingen vanuit de nek richting het voorhoofd beweegt. Aan weerszijden van de slang lijkt een 'kapje' afgebeeld te zijn. Onder het kapje vandaan komt haar, dat plat en strak is weergegeven. Verder naar beneden is over het haar een lauwerkrans gelegen, die aan de achterkant is samengebonden met een strik. Op de lauwerkrans zijn bandjes te zien die het loof waaruit deze bestaat bij elkaar houden. In de lauwerkrans, ter hoogte van de kop van de slang, is een nagel geslagen. Deze heeft waarschijnlijk een functie gehad voor het aan dit fragment gekoppelde voorste gedeelte van de helm, in het bijzonder de klep. Onder de lauwerkrans is opnieuw haar afgebeeld. Hier is het haar echter niet plat en strak, maar krullend en loshangend. Verder zijn er drie haken aanwezig ter hoogte van het krullende haar, die aan de binnenkant zijn vastgezet met splitpennen. Aan de onderkant van het fragment is de nekbescherming aanwezig. Hierin bevinden zich drie gaatjes, die waarschijnlijk een functie hebben gehad bij de bevestiging van de binnenvoering van de helm. Het andere gedeelte van de helm, dat geen onderdeel uitmaakt van de collectie van het RMO, had waarschijnlijk de vorm van een masker.
Dit deel van een Romeinse paradehelm is gevonden in de buurt van het Romeinse Fort Fectio (huidige Vechten, provincie Utrecht). De Limes was de grens van het Romeinse Rijk die in Nederland tot in de 4e eeuw na Chr. langs de rivier de Rijn liep. Hierlangs bevond zich een keten van forten, kleine versterkingen en wachttorens met bijbehorende wegen. Fort Fectio is groter dan andere forten langs de Limes, ook omdat er vanaf 125 na Chr. een eenheid met wel 1000 ruiters gestationeerd was. Omdat ruiters ook hun paard moesten onderhouden kregen ze meer soldij dan de legioensoldaten. Zij hadden dan vaak ook meer geld te besteden, bijvoorbeeld aan de verfraaiing van hun uitrusting. Deze ruiterhelm is uitbundig versierd met achterop onder ander met een kronkelende slang. Onder de kop van de slang zitten resten van een scharnier voor een gezichtsmasker. Verder is op de helm nog een lauwerkrans, een overwinningskrans weergegeven. In de kleine ronde oogjes aan de achterkant van de helm zaten waarschijnlijk ooit strengen met paardenhaar. Op de ijzeren punt bovenop de hem kon een helmbos, versierd met veren of haar, worden geplaatst. In 1976-1977 werd bij Vechten de A12 verbreed waarbij de grond tot 3,5 meter diep werd afgegraven. Die grond, rijk aan Romeins afval van het Fort, werd in de buurt gestort en pas later hergebruikt. In de tussenliggende periode genoot de gestorte grond veel belangstelling van verzamelaars. Zo zijn destijds verschillende privécollecties ontstaan waaruit ook dit voorwerp is aangekocht. Deze tekst is geschreven in 2024 en is gebaseerd op: de Bruin, Vondsten uit Fort Vechten, 2023. Tentoonstellingsteksten RMO, Romeinse voorwerpen in het Veen (2016).
Details
Afmetingen: H. 27 cm, B. 20 cm
Materiaal: metaal ; brons
Periode: Romeins 200-250 n.Chr.
Vindplaats: Nederland, Utrecht, Bunnik, Vechten
Verwerving: aankoop 2016 maart
Inventarisnummer: f 2016/3.1