Vergulde sierschijf
Nederland prehistorieDe buitengewone schijf is gedreven uit zilver en na bewerking verguld met goud. In het middendeel is een knielende man zichtbaar, die in een woest gevecht is verwikkeld met een leeuw. Boven de man bevinden zich in het midden een ram met aan weerszijden twee leeuwen met opengesperde muilen. Aan de onderzijde kijken twee honden elkaar aan met tussen hen de kop van een rund. Alle dieren zijn van het mannelijke geslacht, zodat het waarschijnlijk is dat het rund een stier verbeeld. De voorstelling wordt omlijst door een serie touw- en golfbanden. In de rand zijn vier kleine gaatjes zichtbaar, met in twee daarvan nog een kleine klinknagel.
In 1840 werd tijdens het turfsteken op de Kesselsche Velden bij Helden in Limburg deze vergulde zilveren sierschijf gevonden. Deze kwam in handen van G.C.H. Guillon, een Roermondse notaris en oudheidkundige. Na diens overlijden werd zijn collectie geveild, waarbij het museum in 1890 de sierschijf kocht voor 1550 gulden. De sierschijf toont een mythologische scène met een knielende man die vecht met een leeuw. Vermoedelijke gaat het hier om de Klassieke held Hercules en de leeuw van Nemea. Boven hen is een ram afgebeeld, geflankeerd door twee leeuwen, en onder de man zijn twee honden en een runderkop te zien. De stijl van de afbeelding is vergelijkbaar met voorwerpen van de Thraciërs (het gebied wat nu Bulgarije en Roemenië is). De afbeelding is door middel van ‘drijven’ gecreëerd, waarbij de smid vanaf de achterkant van het voorwerp werkt vandaar het zilver naar voren ‘drijft’ zodat aan de voorzijde een bolling ontstaat. Daarna zijn vanaf de voorkant met kleinere metalen staafjes details aangebracht. De gaten en nieten aan de rand van de schijf geven aan dat deze ergens op bevestigd was, waarschijnlijk paardentuig. Dat zo een voorwerp in Noord-Limburg terechtkomt kan zijn door ruilhandel tussen Thracische en Keltische groepen. Maar in deze periode, rond 100 v.Chr., waren er ook Thracische hulptroepen van het Romeinse leger aanwezig in dit gebied. Mogelijk heeft een van hen de schijf als een offer achtergelaten in dit waterrijke gebied. Dergelijke kostbaarheden werden vaker als offer in veengebieden achtergelaten. Deze tekst is geschreven in 2024 en is gebaseerd op: Willemsen (red.), Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden, 2020, p.93.
Details
Afmetingen: Diam. 21 cm
Materiaal: metaal ; zilver
Periode: prehistorie na 100 v.Chr.
Vindplaats: Nederland, Limburg, Peel en Maas, Helden, veen
Verwerving: aankoop 1890 juli
Inventarisnummer: GL 672