Het zwaard van Ommerschans dateert uit de periode 1500-1350 v.Chr. (de bronstijd in Nederland), is bijna 70 cm lang en weegt bijna 3 kilo. Een handgreep ontbreekt, het is nooit geslepen en het is uitzonderlijk mooi versierd met een symmetrisch lijnenpatroon. Het is een pronkstuk, niet geschikt of bedoeld om als wapen te gebruiken. Onderzoek naar de productiemethode heeft aangetoond dat veel kennis en vakmanschap vereist waren om een dergelijk resultaat te bereiken. Er zijn in Europa in totaal slechts zes van zulke ‘zwaarden’ ontdekt: twee in Engeland, twee in Frankrijk en twee in Nederland (deze uit Ommerschans en nog een in Jutphaas bij Utrecht). Ze zijn wat betreft formaat, vorm en versieringspatroon vrijwel identiek, wat erop wijst dat ze ooit allemaal op dezelfde plek zijn vervaardigd.

Het zwaard werd in 1896 gevonden in een veengebied bij Ommerschans (Overijssel) samen met andere voorwerpen. Het gaat om een ‘depotvondst’, een groep objecten die bewust samen in het landschap achtergelaten is. Waarom deze voorwerpen samen zijn achtergelaten is onduidelijk. Het deponeren van voorwerpen, vaak op bijzondere plaatsen zoals rivieren, vennen en moerassen, komt in de prehistorie en zeker de bronstijd vaker voor. Het was een rituele handeling waarbij uitzonderlijke voorwerpen geofferd werden aan goden of andere machten. Mogelijk was de aanleiding voor dit specifieke offer de oprukkende veengroei rondom de vindplaats die hogere delen, verbindingsroutes en dus levensaders in de bronstijd bedreigde.

Het zwaard is in 2017 aangekocht op een veiling van Christie’s in Londen.

Deze tekst is geschreven in 2024 en is gebaseerd op: Amkreutz en van der Vaart-Verschoof (red.), Bronstijd, 2024, p.140. Willemsen (red.), Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden, 2020, p.207.