Beddepoot in de vorm van een zittende sfinx

meubelonderdeel ; beddepoot ; zittende sfinx Meubelonderdeel in de vorm van een zittende sfinx met leeuwenlichaam en mensenhoofd, in dit geval een hoofd met negroïde trekken. Op het hoofd staat een taps uitlopende vierkante stijl met afgeronde bovenkant. Aan voor- en zijkant van de stijl is een doorlopend vierkant gat aangebracht ter bevestiging van een rechthoekig bedframe. Het gat aan de voorkant zit hoger dan het andere en is nog verstopt met resten vermolmd hout van het frame. De voorkant van de stijl is geheel bovenaan versierd met een ingegrifte hangende lotusbloem (3 grote bloembladen die 6 kleine bloembladen omvatten). Onderaan is het voorvlak van de stijl versierd met een pol van 3 aparte papyrusstengels die uit het zelfde bloembed komen. Het negroïde hoofd heeft een opvallend ronde vorm.De gelaatstrekken zijn gedetailleerd gesneden met een tamelijk platte neus, brede mond, en zware kin. De ogen zijn verdiept en bevatten ooit inlegwerk. Het korte kapsel heeft 6 korte afhangende vlechten op het voorhoofd, 5 korte vlechten boven beide oren en 3 lange vlechten aan beide zijden van de stijl over het achterhoofd naar de nek. Het zittende leeuwenlichaam heeft de staart voor de knie en het dijbeen van de linker achterpoot langs naar achteren geslagen.De klauwen van de staande voorpoten hebben 4 zichtbare tenen, de klauwen van de zittende achterpoten hebben 3 zichtbare tenen. Tussen lichaam en poten heeft de beeldhouwer een houtmassa laten staan. Rond de schouders ligt een gestileerde ingegrifte halskraag, bestaande uit twee kralenbanden (aangegeven door verticale lijntjes) afgewisseld met gladde banden (totaal dus 6 rondlopende lijnen waarvan de 2e en 3e alsmede de 4e en de 5e door verticale lijntjes verbonden zijn. Langs de onderrand hangt een groot aantal druppelkralen. Onder de kraag worden op de borst van de leeuw in gestileerde vorm de manen weergegeven, in de vorm van 12 verticale lijnen met daartussen drie rijen halfronde boogjes zoals bij de aanduiding van struisveren. Deze manen hangen af tot halverwege de voorpoten. De sfinx zit op een tamelijk hoge en smalle, rechthoekige sokkel. Op het voorvlak en de zijvlakken staan korte opschriften in ingegrifte hiërogliefen. Aan de voorkant staat 'alle leven en macht', aan de linkerkant (gezien vanuit het dier zelf) 'alle vreugde', aan de rechterkant 'alle gezondheid'. De achterkant van de sokkel heeft geen inschrift. Materiaal : donkerbruin ebbenhout (?), plaatselijk met lichtere gedeelten. Alle ingegrifte decoratie is opgevuld met gele verf ter imitatie van goud, waarvan nog veel resten over zijn. Op enkele punten zijn nog zeer lichte verfsporen zichtbaar of stuc (?), vooral achter het rechter oor. Beschadigingen: vele haarscheuren, meest verticaal of vrijwel verticaal. Voorkant : sokkel verscheidene kleine scheurtjes. Linker voorhoek bestaat uit een apart gesneden fragment, met twee houten pennen vastgezet tegen de linkerzijde van de sokkel, een zichtbare naad vooraan ter hoogte van de linker voorpoot; doorlopend onder de poot door naar de linkerkant van de sokkel. Ook een klein gedeelte van de poot zelf is aldus toegevoegd. Aan de voorkant langs de naad van dit ingezette stuk hout een inkeping aan de bovenvoorkant van het linker w3s-teken en een klein ontbrekend stukje hout. De borst vertoont 3 scheurtjes (ongeveer 6, 7 en 4 cm). Onderkant kin beschadigd, klein stukje hout weg, rechterkant gezicht dunne scheur die loopt van het rechter oog via keel en nek naar de borst (totale lengte 12 cm), linkerkant gezicht dunne scheur naast de neus van haarlijn tot bovenlip. Punt van de neus licht afgeplat. Stijl op het hoofd aan de voorkant enkele zeer lichte scheurtjes. Linkerkant : sokkel zoals boven beschreven; ook hier een brede naad waar ter hoogte van het 3w-teken een stukje hout weg is. Nog 2 scheuren in de sokkel die naar boven doorlopen in de linkerkant van het lichaam. Langs de achterhoek van de sokkel een verticale beschadiging die doorloopt in het lichaam met, zover te constateren, lijmresten en restauratiemateriaal; deze beschadiging is op de sokkel ongeveer h. 9 cm, br.1.5 cm en d. 1 cm. Een derde houten bevestigingspen in de achterkant van het 'nb'-teken wijst erop dat hier nog een apart gesneden fragment zit. Deze zijde van het lichaam vertoont ernstige beschadigingen met doorlopende diepe scheuren, met name diegene die vanuit de sokkel doorloopt: deze loopt over een lengte van ongeveer 19 cm over het linker gedeelte van het achterlijf schuin naar boven naar het bovengedeelte van de linker voorpoot, en vertakt zich bovendien op verscheidene plaatsen met verlies van kleine stukjes hout. Ook is er plaatselijk gerestaureerd, niet altijd even deskundig. Linkerkant hoofd heeft 2 zeer lichte scheurtjes en 1 scheur van onderkant stijl naar scheiding nek - keel. Linkerkant stijl eveneens lichte scheurtjes met grotere scheur van 4 cm waar hout verdwenen is, verder beschadigingen onderkant vierkant gat. Rechterkant : sokkel achteraan verticaal zware splinter hout weg (h. 9 cm, b. 1.5 cm, d. 1 cm), hierdoorheen een diepe scheur die nog doorloopt over een lengte van 13 cm in het achterlijf. Kleinere scheurjes waarvan een weer in het lijf doorloopt over een lengte van 15 cm. Aan het voorste gedeelte weer een toegevoegd houten plaatje ( b. 3-4 cm, d 0.5 cm, h. 7 cm ) dat met 2 houten pennen is vastgezet. Scheur schuin omhoog door nb-teken van 6 cm. Rechterkant lichaam scheurtje beginnend aan de onderkant van de buik naar boven, 5 cm. Scheur vanaf de achterkant van bovengedeelte voorpoot recht omhoog tot onderkant van de stijl. Scheur voor rechteroor van bovenkant kraag tot onderkant stijl. Rechter oor, boven achter, beschadiging 1.7 x 1 cm. Rechterkant stijl, lichte scheurtjes. Achterkant : Lichte scheur van onderkant sokkel door achterlichaam, totale lengte 14 cm. Onderkant met viltresten van vorige eigenaar (modern). Veilingetiket onder sokkel : 4735 Floor…….. Room…….Piece ½ 1475/2. Door dit etiket zijn eventuele beschadigingen niet goed te zien, maar scheuren etc. zijn voortzetting van de reeds aangegeven beschadigingen in de zijkanten van de sokkel. Ook is door dit etiket niet te controleren of er een zelfde gat met verzonken metalen pen is als bij de andere beddepoot.

In 1999 kocht het RMO op een veiling twee houten beddenpoten, waarvan dit er een is. De twee horen duidelijk bij elkaar en zijn gemaakt in het oude Nubië. Dat is het gebied tussen de eerste stroomversnelling van de Nijl bij Aswan en de vierde stroomversnelling bij Napata dat tegenwoordig deels tot Egypte en deels tot Soedan behoort. Het oude Nubië speelde een belangrijke rol in de goudhandel van Afrika. Enkele van de vroegste bekende nederzettingen en begraafplaatsen zijn in het noorden van Soedan te vinden en later ontstonden daar belangrijke stedelijke culturen. Helaas zijn er maar weinig geschreven bronnen van de Nubiërs overgeleverd. Daarom is hun verhaal grotendeels door anderen verteld, zoals in de oudheid door de Egyptenaren, die de Nubiërs vaak als vijanden of barbaren neerzetten. Deze beddenpoten zijn in de vorm van Nubische sfinxen, katachtige wezens met een mensenkop. Egyptische sfinxen worden vaak liggend afgebeeld, maar deze zijn zittend afgebeeld. De blokken onder de poten zijn voorzien van Egyptische hiërogliefen met daarop de wensen "alle leven en kracht” en “alle gezondheid en alle vreugde”. Zulke wensen worden meestal gerelateerd aan koningen. Deze beddenpoten dateren uit de tijd dat Nubische koningen van het rijk van Koesj in een groot deel van Egypte de baas waren. De hoge kwaliteit van deze stukken en de koninklijke wensen doen denken dat deze poten afkomstig zijn van een meubelstuk dat ooit in een van de graven van de koningen van Koesj bij Napata stond. Deze tekst is geschreven in 2024 en is gebaseerd op: Willemsen (red.), Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden, 2020, p.180.

Details

Afmetingen: 50,2 x 8,6 x 13,5 cm
Materiaal: ebbenhout (?)
Periode: Napata-periode 800-400 v.Chr.
Vindplaats: Soedan, Nubië, Napata
Verwerving: aankoop 1999 december
Inventarisnummer: F 2000/6.1

Relevante topstukken

Alle topstukken