Dubbel zitbeeld van Maya en Merit
Egypte en Nubiëzitbeeld ; groepsbeeld ; Maya ; Merit ; ambtenaar ; minister ; grafmonument. Zitbeeld van Maya en zijn vrouw Merit. Het echtpaar zit op een gemeenschappelijke stoel op een lage basis. De vrouw heeft haar linker arm om haar man heen geslagen. Het groepsbeeld is ooit beschilderd geweest, en toont man en vrouw zittend op een stoel met leeuwenpoten. Ze lijken te wachten tot ze met spijs en drank worden bediend. De vrouw heeft haar linkerarm teder om haar echtgenoot geslagen. Uit de inscripties weten we dat dit dubbelbeeld Maya en Merit afbeeld. Het stond ooit in het graf van Maya en Merit en fungeerde daar als voedselontvanger bij de offercultus, dat betekent dat het beeld als plaatsvervanger voor de doden offers in ontvangst kon dienen. Daarnaast diende het beeld als behuizing voor de ka’s, de zielen van de beiden dode, die in het hiernamaals blijvend moesten worden verzorgd met eten en drinken. Het Rijksmuseum van Oudheden heeft in totaal drie grafbeelden van Maya en Merit in bezit. Het zijn topstukken in de collectie. De beelden stammen uit de tijd van de koningen Toetanchamon en Horemheb, omstreeks 1295 v. Chr. Maya was de directeur van het koninklijke schathuis en bouwheer voor de koningen. In Sakkara, dertig kilometer zuidwestelijk van Caïro, liet hij een graf voor zichzelf en zijn vrouw Merit oprichten, dat Egyptologen van het Rijksmuseum van Oudheden in 1986 teruggevonden hebben, 157 jaar nadat het Rijksmuseum van Oudheden hun grafbeelden had aangekocht.
Vrouwen werden meestal met hun man in hetzelfde graf begraven. Uit Egypte zijn beelden van een grafeigenaar met zijn vrouw al bekend uit het derde millennium v.Chr. De vrouw is vaak even groot als haar man afgebeeld en ook haar titels worden vaak vermeld op het beeld.
In dit geval is de vrouwenfiguur, Merit, nooit helemaal afgemaakt, de inscriptie op haar jurk is namelijk niet uitgewerkt. Uit de tekst op de figuur van de man, Maya, blijkt dat hij hoofd van het schathuis was ten tijde van koning Toetanchamon en diens opvolger Horemheb.
Het dubbelbeeld werd in 1828 aangekocht als deel van de collectie van Giovanni d’Anastasi, samen met individuele beelden van Maya en Merit. De beelden zijn uitzonderlijk omdat ze meer dan levensgroot zijn, wat zeldzaam was voor privépersonen.
Het graf van Maya en Merit werd in 1987 herontdekt in Sakkara door een team van het RMO. Het nooit voltooide graf bevat een poort, twee binnenplaatsen, een beeldenkamer en kapellen. De versierde grafkamers, 22 meter onder de grond, bevatten kalkstenen platen met prachtig gebeeldhouwde en geel beschilderde reliëfs.
Minstens zes grafbeelden stonden in het graf van Maya en Merit. Nabestaanden en dodenpriesters legden voedseloffers voor zulke beelden. Via het beeld kon de levenskracht van de dode (de ‘ka-ziel’) van vers voedsel voorzien worden.
Deze tekst is geschreven in 2024 en is gebaseerd op: Willemsen (red.), Topstukken uit het Rijksmuseum van Oudheden, 2020, p.49 ; Giovetti en Picchi (red.), Egypt Millenary Splendour, 2015, p.534.
Details
Afmetingen: 158 x 94 x 120 cm, gew. 1379 kg
B. voetstuk voor 81, achter 92 cm
L. voetstuk links 114, rechts 119 cm
H. voetstuk max. 11 cm
Materiaal: kalksteen
Periode: Nieuwe Rijk ca. 1319 v.Chr.
Vindplaats: Egypte, Sakkara, graf van Maya
Verwerving: aankoop 1829 januari
Inventarisnummer: AST 3
