Zilveren Viking-armring met vijf kleinere ringen

Nederland middeleeuwen

Ovale armring van rond zilverdraad met puntige uiteinden, aan elkaar bevestigd met een spiraalknoop. Aan de grote ring hangen vijf kleinere ringen van zilverdraad met puntige uiteinden door een eenvoudige knoop verbonden. Stenberger 1958 type Ar 1 en Ar2 Ar 1: ds 7,1-8,1 cm; ds draad 0,20-0,45 cm; Ar2 (1): ds 2,2 cm; ds draad 0,15-0,20 cm; (2): ds 2,6 cm; ds draad 0,15-0,20 cm; (3): ds 2,7 cm; ds draad 0,15 cm; (4): ds 2,8 cm; ds draad 0,15-0,25 cm; (5): ds 2,9 cm; ds

Deze zilveren armband (ca. 8 cm doorsnede) is gevonden op het strand van Callantsoog (Noord-Holland) en dateert uit de 10e eeuw. Het is niet echt een sieraad, maar eerder een manier om zilver mee te nemen. Als je de grote ring opendraait, kun je de kleinere ringetjes van zilver (doorsnede ca. 2,5 cm) eraf halen of eraan hangen. In deze periode werd betaald met ‘gewichtsgeld’: de prijzen waren in kleine hoeveelheden zilver. Je kon daar zowel munten als baartjes en sieraden voor gebruiken en die eventueel ervoor in stukjes knippen (‘hakzilver’). Bij het (onder)handelen werden draagbare weegschaaltjes en loden gewichten gebruikt. Eigenlijk is deze armring dus een portemonnee met wisselgeld. Mogelijk is deze armband afkomstig van Texel en met grond uit het Schulpengat naar Callantsoog vervoerd. Het Schulpengat is de vaargeul tussen het Waddeneiland Haaksgrond en Den Helder en Julianadorp (beide Noord-Holland). Op Texel zijn namelijk meer sporen uit de 10e/11e eeuw aangetroffen, waaronder detectorvondsten en bewoning in Den Burg (Noord-Holland). Voor Nederland is het een bijzondere vondst. Armringen met daaraan kleinere ringetjes kennen we vooral uit de Vikingwereld van Scandinavië. In Noorwegen zijn ze gevonden met zowel gouden als zilveren ringetjes eraan, die elk ongeveer hetzelfde wegen als een munt. De grootste machtsgebieden ten noorden van het Heilige Roomse Rijk zijn de vele Viking-koninkrijken, van Kiev tot Schotland en van Sicilië tot IJsland. Het centrum is Scandinavië, dat kort voor het jaar 1000 één christelijk rijk wordt. Kort na 1000 bereiken Vikingen vanuit Groenland het noordoosten van Noord-Amerika. Hoewel Vikingen niet één volk of cultuur vormen, wordt de stijl van 10e en 11e Scandinavische sieraden als 'Vikingstijl’ beschreven. Deze tekst is geschreven in 2024 en is gebaseerd op: A. Willemsen 2023, Het jaar 1000, p.123. Tentoonstellingsteksten RMO, Het jaar 1000 (2023-2024).

Details

Afmetingen: Diam. 7,1 - 8,1 cm
Materiaal: metaal ; zilver
Periode: Vroege Middeleeuwen C 900-950 n.Chr.
Vindplaats: Nederland, Noord-Holland, Schagen, Callantsoog, strand
Verwerving: aankoop 1991 maart
Inventarisnummer: g 1991/3.1

Relevante topstukken

Alle topstukken