Gedecoreerde mes
Nederland middeleeuwenKlein mes van ijzer met messing handvat dat over het ijzer heen geschoven is. Handvat bekroond met knopje. Lemmet aan beide zijden over hele lengte gedecoreerd met ingegraveerd voorstellingen. Op breedste deel aan één zijde een man en vrouw in innige omhelzing, de vrouw houdt een afhangende banderol vast met daarop tekst. Aan de andere zijde een voorstelling van een man die fluit speelt en een vrouw die luit speelt, met daaronder een afhangende banderol met tekst. Aan de zijkanten van het lemmet steeds een regel tekst, in totaal vier regels. Op de plaats waar het lemmet in het handvat schuift aan beide zijden slijtsporen.
Dit tafelmes is met een metaaldetector gevonden in een zandhoop op de locatie ‘Timmerhuis’ in Rotterdam. Het dateert van rond 1500 na Chr. Het mes is gemaakt van ijzer, met een messing heft (handgreep) dat over het lemmet (snijgedeelte) heen is geschoven. Het heft is bekroond met een knopje en is aan beide zijden versierd met gegraveerde voorstellingen. Op het breedste gedeelte zijn aan één kant een man en vrouw te zien, die samen zingen. De vrouw houdt een rol met tekst vast. De man heeft zijn arm om haar schouders geslagen, met zijn hand op haar borst. Aan de andere zijde van het mes maken een man en een vrouw samen muziek: hij speelt op een fluit en zij op een luit. Ook daaronder hangt een banderol met tekst. Aan de zijkanten van het heft staat nog meer tekst, in totaal vier regels. Op de zijde met het zingende koppel valt te lezen: “Hoe we hem syn hartgen doet * Hy daer en blieft ende sceyden moet” (Hoeveel pijn hem ook zijn hartje doet, * hij blijft daar niet maar moet scheiden.) Op de banderol staat: “Het sceyden is druvisch” (Het scheiden is droevig). Op de zijde met het musicerende koppel valt te lezen: “Wye wect dye wyent alle dync * ma hy dye bruit doet moen * als dye mocht” (Wie waagt die wint, alles vermag hij * [onduidelijke zin] * als hij kon.) Op de banderol staat: “Drucke harten wynt niet veel” (Een bekommerd hart wint niet veel.) In afbeeldingen van ‘vrolijke gezelschappen’ zien we vaker een jongeman die op een fluit speelt en een dame die een snaarinstrument bespeelt. Samen muziek maken lijkt redelijk onschuldig, maar niet voor een middeleeuwer. Die wist namelijk dat samen musiceren symbool kan staan voor seks. De instrumenten die ze bespelen, de fluit en luit, zijn in de 15de en 16de eeuw verwijzingen naar het mannelijk en vrouwelijk geslachtsdeel. De tekst op dit mes is echter eerder vlijend, zoals ‘Het scheiden is droevig’ en ‘Een bekommerd hart wint niet veel’. Mogelijk was het mes een cadeau tussen geliefden. Het object is in februari 2014 aan het museum geschonken. Deze tekst is geschreven in 2024 en is gebaseerd op: Willemsen, Middeleeuwse tuinen, 2019, p.63, 68-69. Tentoonstellingsteksten RMO, Middeleeuwse tuinen (2019).
Details
Afmetingen: L. 15,0 cm (handvat 7,9 cm, lemmet 7,1 cm)
B. handvat 1,7 cm, lemmet 1,4 cm
D. handvat 0,5 cm, lemmet 0,3 cm
Materiaal: metaal ; ijzer ; messing
Periode: Nieuwe Tijd A ca. 1500 n.Chr.
Vindplaats: Nederland, Zuid-Holland, Rotterdam, Rotterdam, Timmerhuis
Verwerving: schenking 2014 februari
Inventarisnummer: h 2014/2.1