Het verslag van de derde week van de opgravingscampagne 2018 op de heuvel van Tell Damiyah in Jordanië, geschreven door Lucas Petit, opgravingsleider en conservator van het Rijksmuseum van Oudheden:

Uitgezwaaid

“Afgelopen weekend hebben we Dennis Braekmans, Erwin Kanters en Teodora Polyak naar het vliegveld gebracht. In het opgravingshuis was het daarna een beetje leeg en stil: ze waren echt deel geworden van het opgravingsteam. We zijn erg benieuwd naar de resultaten van zowel de XRF-metingen als de 3D-scans.

Rechthoekig gebouw onder het heiligdom

Op zondag 4 november vervolgden we de opgraving. De muren onder het heiligdom blijken van een rechthoekig gebouw te zijn, wel met dezelfde oost-west oriëntatie. Het grootste verschil is dat de muren gemaakt zijn met vierkante kleitichels, terwijl het heiligdom rechthoekige tichels had. Dit zou kunnen wijzen op een verschillende af- of herkomst van de bouwers. Het gebouw is helaas niet verbrand, waardoor we erg weinig aanwijzingen hebben over de functie. Ten oosten en zuidoosten van dit gebouw lag een groot open plein met gegroepeerd enkele broodovens. Deze ovens waren koepelvormig – identiek aan broodovens die vijftig jaar geleden nog in Jordanië werden gebruikt – maar meestal ontbreekt in een archeologische context het bovenste deel. Wat we terugvinden is een hard gebakken, ring van klei waarin een hoop as ligt. In ons geval zijn de twee ovens langere tijd gebruikt en lijken af en toe gerestaureerd te zijn. De rest van de binnenplaats is goed schoon gehouden tijdens het gebruik, wat het opgravingswerk voor de archeologen nogal saai maakt. Laagje voor laagje afpeuteren, met slechts hier en daar wat aardewerk en dierenbotten. Tot nu toe is er geen enkel bewijs dat ook dit gebouw een cultische functie bezat.

Testputjes

Zoals vorige week beschreven zijn we ook in het gebied ten noorden van het heiligdom begonnen. Twee testputjes van anderhalve meter breed moeten ons meer informatie geven over het heiligdom. Stond dit gebouw alleen of was het onderdeel van een heel complex? De bijzondere vondsten uit de afgelopen opgravingsseizoenen maken het noodzakelijk om dit te onderzoeken. Zoals al eerder gezegd is het vinden van een heiligdom, waarin alle originele voorwerpen nog aanwezig zijn, zeer zeldzaam. Er wordt veel gezegd en geschreven over cultuur en religie in het oude Nabije Oosten, maar deze theorieën zijn meestal niet gebaseerd op opgravingsgegevens. Tell Damiyah speelt nu al een belangrijke rol in wetenschappelijke discussies en ik denk dat dit alleen maar zal toenemen als er een heel complex blijkt te liggen.

Verbrande muur

Woensdag al hadden we een eerste resultaat: een verbrande muur. Dit laat zien dat er nog minstens één kamer ten noorden van het gebouw ligt! De muur en het pleister waren volledig verbrand en de kamer lijkt te zijn opgevuld met zeker 1,2 meter puin. We kunnen slechts gissen naar wat er op de vloer ligt. Komende week gaan we een kijkje nemen. Heel spannend allemaal. Naast de bovengenoemde muur troffen we zoals verwacht ook weer veel graven aan, zowel uit de Ottomaanse als de Byzantijnse tijd. Het kost tijd, maar we proberen alle gegevens zo goed mogelijk te documenteren. Na de volledige documentatie herbegraven we de skeletten uit respect voor de overledenen en de huidige bevolking.

Flesjes, weefgewichten, sieraden en hele kleine kraaltjes

Er komen intussen ook wat leuke vondsten tevoorschijn, met name in de opslagputten, die we voorlopig zo tussen 500 en 300 v.Chr. dateren – dus na het heiligdom. We hebben nog een drietal van deze putten waarvan we de bodem nog niet hebben bereikt – sommigen zijn meer dan twee meter diep. De vondsten zijn zeer gevarieerd, zoals een flesje uit faience, een bewerkt schouderblad van een rund en talrijke weefgewichten. Maar we weten niet zeker of alles wel uit deze tijd stamt, omdat de putten zijn opgevuld met grond uit de nederzettingsheuvel. Ze kunnen dus best weleens ouder zijn. In de Ottomaanse en Byzantijnse graven vinden we veel sieraden, zoals bronzen ringen, ijzeren armbanden en heel veel kraaltjes. Sommige kraaltjes zijn niet groter dan twee millimeter en we zijn steeds weer opnieuw verbaasd dat onze voorgravers deze voorwerpen kunnen herkennen.

Open dag

Gisteren, donderdag, was onze traditionele ‘open dag’. We nodigen dan wat lokale en nationale vips uit, vooral om de opgraving bekend te maken en houden en om goodwill te kweken. Dit jaar was het departement van oudheden opnieuw van de partij, allerlei lokale politici en burgemeesters en de top van de Yarmouk universiteit (onze partner). Na een tour over de vindplaats en een kort bezoekje aan de rivier de Jordaan, kregen ze een feestmaal in het opgravingshuis. Ik denk dat iedereen tevreden aan het weekend kon beginnen, want donderdagmiddag is iedereen eigenlijk al bezig met de daaropvolgende twee vrije dagen. Wij ook.”

• Lees ook het verslag van week 1 en 2
• Lees ook het verslag van week 3