Kleine tentoonstelling met bijna honderd objecten
1 juni t/m 27 september 2020
Zeshonderd jaar Egyptische weefsels
(ca. 400-1000 na Chr.)
In Textiel uit Egypte zagen bezoekers kleurrijke en fantasievolle doeken, kleding en andere weefsels uit de laat-Egyptische oudheid in het eerste millennium na Chr. De tentoonstelling ging over stoffen, stijlen, weeftechnieken, materialen, motieven en symboliek. Textiel is uiterst kwetsbaar en wordt zelden in exposities getoond. Textiel uit Egypte bood daarom een unieke kans om deze bijzondere collectie uitgebreid te bekijken.
Bewaard in het hete woestijnzand
De Egyptenaren koesterden hun kleding en doeken als kostbare eigendommen. In het hete woestijnzand van Egypte bleef het textiel door de eeuwen heen bijzonder goed bewaard. Sommige stoffen waren voor dagelijks gebruik, terwijl andere stukken speciaal werden gemaakt om mee begraven te worden. Het textiel is meestal gemaakt van ongeverfde linnen waarin kleurrijke versieringen van wol zijn geweven.
Vakmanschap in een soms wonderlijke mix
De tentoonstelling gaf een fraai beeld van het vakmanschap van de textielkunstenaars. Bovendien leerden bezoekers de garderobe en persoonlijke smaak van Egyptenaren uit de late oudheid kennen. Er was een ruime selectie weefsels en sierstukken met motieven uit verschillende bronnen: de Griekse mythologie, het oude Egypte en het christelijke geloof. Dat leidde soms tot een wonderlijke mix. Ook stoffen met geometrische en figuratieve afbeeldingen waren volop aanwezig.
Bijzondere bruiklenen
Het Rijksmuseum van Oudheden heeft zelf een fraaie verzameling textiel, maar bijzondere bruiklenen uit andere collecties maakten de tentoonstelling extra aantrekkelijk. Uit de verzameling van kunststichting The Phoebus Foundation in Antwerpen bijvoorbeeld, kwam een sierstuk met scènes uit het Bijbelse verhaal van Jozef. Verder waren er bruiklenen van het Allard Pierson (Amsterdam), het Textile Research Centre (Leiden) en het Nationaal Museum van Wereldculturen (Amsterdam), waaronder textiel-topstukken als een complete geborduurde tuniek, een mutsje en een bontgekleurde sok.
Verknipte vondsten
De weefsels in museumcollecties zijn vrijwel allemaal in het begin van de vorige eeuw opgegraven en via de kunstmarkt verkocht. Voor de handel vond men vooral de gekleurde delen interessant, zoals de gekleurde verticale banden aan weerszijden van de hals, of de ronde en rechthoekige ornamenten. Die werden daarom vaak uit de kledingstukken geknipt, waarna de rest helaas werd weggegooid.
Tentoonstellingsboekje
Bij Textiel uit Egypte verscheen een gelijknamig tentoonstellingsboekje. Het was te koop in de museumwinkel en online via uitgeverij Sidestone Press (full colour, 58 pagina´s, € 9,95).
Moderne weefsels van textielgroep QS2
Tussen de eeuwenoude weefsels in Textiel uit Egypte zagen bezoekers hedendaagse interpretaties ervan door twaalf kunstenaars van textielgroep QS2. Hun nieuwe werk was geïnspireerd op de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden. De objecten maakten integraal deel uit van de expositie.



Bijzonder textiel in de tentoonstelling
Tik of klik op de voorwerpen voor meer informatie.

Jozef
Op dit sierstuk wordt het verhaal van Jozef verteld in negen scènes. Links is te zien hoe hij in de put wordt gegooid en hoe een van zijn broers zijn veelkleurige mantel wegneemt. Rechts wordt Jozef op een kameel meegenomen door de Ismaëlieten. Vervolgens wordt hij aan de farao verkocht.
- datering: 650 – 900 na Chr.
- gemaakt van: linnen
- collectie: The Phoebus Foundation, Antwerpen
- inventarisnummer: 625

Vogels en hazen
Centraal in dit fragment staat een vogel, waarschijnlijk een gans. Het dier wordt omringd door vier andere vogels en vier hazen. De jacht op hazen was een populaire sport in de oudheid.
- datering: 6de – 8ste eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen en wol
- collectie: Rijksmuseum van Oudheden
- inventarisnummer: F 1949/3.9

Leeuwenkop
Het gezicht met vurige manen stelt waarschijnlijk een leeuwenkop voor. De oriëntatie en de dikte van de draden verschillen van elkaar op diverse plaatsen op het doek. Hierdoor wordt duidelijk dat de stof is samengesteld uit verschillende weefsels.
- datering: 6de – 8ste eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen en wol
- collectie: Rijksmuseum van Oudheden
- inventarisnummer: F 1973/9.14

Tunica
Deze tunica is van een kind geweest. De fraaie halsopening en kleurrijke franjes aan de zoom en mouwen maken het tot een kostbaar kledingstuk.
- datering: 6de – 8ste eeuw na Chr.
- gemaakt van: wol
- collectie: Rijksmuseum van Oudheden
- inventarisnummer: F 1984/11.1

Mutsje
Dit soort dunnen mutsjes worden in Egypte vaak samen met andere hoofdbedekkingen gevonden. Mogelijk werden de mutsjes onder het andere hoofddeksel gedragen en waren ze niet zichtbaar.
- datering: 4de – 9de eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen
- collectie: Allard Pierson Museum, Universiteit van Amsterdam
- inventarisnummer: 6090

Rozetten
De zijden rozetten en sierstrook op deze tunica zijn niet geweven maar geborduurd. Borduursel werd vanaf de Mammelukse periode (1261-1517) steeds populairder in Egypte.
- datering: 10de – 13de eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen en zijde
- collectie: Rijksmuseum van Oudheden
- inventarisnummer: F 1948/3.16

Kruis
Dit kleurrijke stuk is geweven in de vorm van een kruis, met een gezicht in het midden. Dit symbool roept christelijke associaties op, maar er zijn ook voorbeelden waarbij het kruis omringd wordt door dansende aanhangers van de liefdesgod Eros.
- datering: 5de – 7de eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen en wol
- collectie: Allard Pierson Museum, Universiteit van Amsterdam
- inventarisnummer: 12881

Danseres
De dansende figuur in het midden houdt in haar linkerhand een klapper of een ratel, en in haar rechterhand een sjaal. Dit motief is gebaseerd op de hellenistische maenaden, nimfen die dansten en muziek maakten als onderdeel van de Dionysos-cultus.
- datering: 5de – 6de eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen en wol
- collectie: Rijksmuseum van Oudheden
- inventarisnummer: F 1931/8.4

Tunicafragment
Dit fragment van een tunica is versierd met paarse wol. De kleur paars was bij de Romeinen voorbehouden aan de elite en werd in Egypte erg populair. De geometrische versiering met bloemmotief heeft details die zijn aangebracht met de ‘vliegende spoel’-techniek: de wevers gebruikten een losse spoel om fijne witte lijnen in het paarse sierstuk toe te voegen.
- datering: 4de – 5de eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen en wol
- collectie: Rijksmuseum van Oudheden
- inventarisnummer: AES 166

Heilige
Dit weefsel bestaat uit meerdere stukken tapijtweefsel, die als een collage op een linnen grondweefsel zijn genaaid. Het laat een man met een witte baard zien. Op de achtergrond staan bloemmotieven. De groene band rond het hoofd van de man lijkt op een hellenistische aureool. De datering van het stuk is niet helemaal zeker.
- datering: waarschijnlijk 4de – 5de eeuw na Chr.
- gemaakt van: linnen en wol
- collectie: Rijksmuseum van Oudheden
- inventarisnummer: F 1929/4.1
-
Jozef
650 - 900 na Chr.
-
Vogels en hazen
6de - 8ste eeuw na Chr.
-
Leeuwenkop
6de - 8ste eeuw na Chr.
-
Tunica
6de - 8ste eeuw na Chr.
-
Mutsje
4de - 9de eeuw na Chr.
-
Rozetten
10de - 13de eeuw na Chr.
-
Kruis
5de - 7de eeuw na Chr.
-
Danseres
5de - 6de eeuw na Chr.
-
Tunicafragment
4de - 5de eeuw na Chr.
-
Heilige
4de - 5de eeuw na Chr.