Grote tentoonstelling over een vergeten keizer

te zien t/m 22 mei 2022

Topstukken uit gerenommeerde internationale musea

Foto campagnebeeld: © José Luiz Bernardes Ribeiro

Rome in de 1e eeuw

Laat u in God op aarde – keizer Domitianus meevoeren in het turbulente levensverhaal van de Romeinse keizer Domitianus. Bewonder de keizerlijke weelde en ontdek het Rome van de 1e eeuw na Christus, met het Colosseum als hart van de stad. In deze grote tentoonstelling ziet u honderden objecten uit een lange rij internationale topmusea, waaronder het J. Paul Getty Museum, het Metropolitan Museum of Art, en de Vaticaanse en Capitolijnse Musea.

Voorspoed en vergetelheid

Tijdens zijn regeerperiode (81-96 na Chr.) bracht Domitianus het Romeinse rijk vrede, voorspoed en rijkdom. In Rome liet hij de prachtigste monumenten na. Maar uiteindelijk werd hij vermoord en ging Domitianus zelfs de geschiedenis in als een paranoïde tiran en een van Rome’s slechtste keizers. Zó slecht dat ook de herinnering aan hem moest worden uitgewist. Slechts weinigen kennen nu nog zijn naam.

Volg het leven van Domitianus

Wie was deze keizer? Hoe leefde hij als kind, veldheer, politicus, geliefde en zelfverklaarde ‘god op aarde’? En als zijn regeerperiode geldt als een van de gouden tijden van het imperium, waarom kwam hij dan toch zo tragisch aan zijn einde? U volgt Domitianus’ levensloop, vanaf zijn jeugd in de Granaatappelstraat in Rome, via de weg naar de top en uiteindelijk naar zijn genadeloze val – op zoek naar de man die hij werkelijk was.

Topstukken in een theatraal decor

In de tentoonstelling ziet u tweeduizend jaar oude portretten en standbeelden van Domitianus en van leden van de keizerlijke familie, beelden van goden en godinnen en grafmonumenten van de elite. De weelde aan het keizerlijk hof wordt tastbaar gemaakt door middel van luxe glas- en zilverwerk, mozaïeken, sieraden van goud en edelstenen, en fragmenten van muurschilderingen uit tempels, villa’s en paleizen. Maar ook dagelijkse zaken als schoenen en schrijfstiften van Domitianus’ soldaten worden tentoongesteld. De objecten schitteren in een theatraal decor met film, animaties, reconstructies en wandvullende vergezichten over Domitianus’ Rome.

Keizer Domitianus buste

Portret Domitianus | Collectie: Musei Capitolini Domitianus | Foto © Attilio Ullise

Keizer Domitianus reconstructie paleis

Reconstructie triclinium in paleis Domitianus | © 2021 Learning Sites, Inc

Ruim 275 objecten

In de tentoonstellingszalen zijn meer dan 275 objecten verzameld, waaronder talloze topstukken uit beroemde, internationaal bekende musea, zoals de Musei Capitolini (Rome), de Musei Vaticani (Vaticaanstad), het Museo Archeologico Nazionale (Napels), het British Museum (Londen), het Musée du Louvre (Parijs), het Metropolitan Museum of Art (New York) en het J. Paul Getty Museum (Los Angeles).

Domitianus en Rome

U kent Domitianus misschien niet van naam, maar de monumentale gebouwen die hij in Rome liet verrijzen vast wel: hij liet de laatste hand aan het Colosseum leggen en bouwde tempels, een prachtig paleis op de Palatijn en een stadion dat nog te herkennen is in de plattegrond van de Piazza Navona. Mustafa Marghadi, voormalig NOS-correspondent in Italië, laat al deze plekken zien in de tentoonstellingsfilm, met teksten van de antieke dichters Martialis en Statius als reisgids.

Bouwers van het Colosseum

Met zijn vader Vespasianus en broer Titus vormde Domitianus de Flavische dynastie. In hun tijd floreerden kunst en literatuur. Bovendien vonden er opmerkelijke historische gebeurtenissen plaats, zoals de uitbarsting van de Vesuvius (79 na Chr.), waarbij Pompeï en Herculaneum verwoest werden. Enorme branden in Rome in 80 na Chr. ontketenden een ware bouwexplosie. Veel van de nieuwe monumenten uit die periode zijn vandaag de dag nog steeds te zien: het Colosseum, de boog van Titus, het paleis op de Palatijn, het Circus Maximus en de resten van Domitianus’ stadion, onder de Piazza Navona.

Reconstructie huis Domitianus

Reconstructie van het huis van Domitianus in de Granaatappelstraat in Rome | © 2021 Learning Sites, Inc

Keizer Domitianus soldaat circus Maximus

Romeinse soldaat | Capitolijnse Musea, Palazzo Nuovo (depot), Rome

Gratis audiotour (ook voor kinderen)

Voor volwassenen is er een audiotour met verdiepende verhalen over Domitianus en zijn tijd. Kinderen vanaf 8 jaar gaan met hun audiotour een avontuurlijke ontdekkingstocht doen, met spellen, vraagstukken en opdrachten. De audiotours zijn gratis verkrijgbaar bij de kassa.

Boeken

  • Tentoonstellingsboek | God op aarde. Keizer Domitianus, door Nathalie de Haan en Eric M. Moormann
    Nederlandstalig, 144 pagina’s, uitgeverij Sidestone, € 19,95 | Te koop in de museumwinkel en webshop
  • Wetenschappelijke publicatie | God On Earth: Emperor Dominitan – the re-invention of Rome at the end of the 1st century AD, door Aurora Raimondi Cominesi, Nathalie de Haan, Eric. M. Moormann and Claire Stocks
    Engelstalig, PALMA-reeks nr. 24, uitgeverij Sidestone, € 35 | Te koop in de museumwinkel en webshop
  • Boek | Wreed en pervers – de Romeinse bronnen over keizer Domitianus, toegelicht en vertaald door Olivier Hekster en Vincent Hunink
    Nederlandstalig, 60 pagina’s, uitgeverij Sidestone, € 9,95 | Te koop in de museumwinkel

Game

De Domitianus-game is een spel is om thuis, in het museum, óf in Rome zelf te spelen – geschikt voor liefhebbers van de Romeinen, Rome en archeologie. Volg de personages Crispus en Chreste op een reis door het oude Rome en tijdens de laatste dag van Domitianus’ leven.

  • Leeftijd: vanaf 14 jaar
  • Downloaden: gratis via de App Store (Apple) en Play Store (Android). Vanaf 28 december 2021 worden er meer levels toegevoegd.

Theater

Theatergroep Aluin speelt in de Tempelzaal Een keizer sterft niet in bed, een voorstelling over het leven en de dood van keizer Domitianus. De voorstelling is te zien op diverse data van eind februari tot in mei 2022.

Onderwijs

  • Voor alle leerlagen en -jaren is een interactieve rondleiding over de tentoonstelling beschikbaar, met uitdagende discussies, prikkelende vragen en opdrachten. Een ervaren museumdocent neemt uw leerlingen mee naar de zalen.
  • Voor midden- en bovenbouw-leerlingen Latijn is het lespakket Moeten we Domitianus cancelen? gemaakt. Het gratis downloadbare materiaal daagt hen uit kritisch te kijken naar bronnen over de regering en het leven van keizer Domitianus.

Zevendaagse Domitianus-reis met Labrys Reizen

In oktober 2022 kunt u met Labrys Reizen mee op een zevendaagse reis naar het Italië van Domitianus. Tentoonstellingsconservator Eric Moormann brengt u van Rome naar Napels. Na de start in Rome trekt u via Castel Gandolfo en nationaal park Monte Circeo verder naar het zuiden, richting de Campi Flegrei en Benevento. Onderweg ziet u resten van villa’s en andere sporen van Domitianus. Bent u vriend van het museum? Dan ontvangt u € 50 korting op de reissom van € 1.945.

Co-productie

De tentoonstelling God op Aarde. Keizer Domitianus is een co-productie met: Sovrintendenza Capitolina ai Beni Culturali (Rome) en de Direzione Musei archeologici e storico-artistici, Museo dei Fori Imperiali, Mercati di Traiano (Rome). Na Leiden zal de tentoonstelling in 2022 in Rome te zien zijn, in de Mercati di Traiano.

Samenwerkingen

De expositie is onderdeel van het onderzoeksprogramma Anchoring Innovation van de landelijke onderzoekschool voor klassieke studies OIKOS, een ‘Zwaartekracht-programma’, gefinancierd door het ministerie van OCW. De samenwerking met de archeologische musea van Rome opent voor de expositie de deuren van Romes meest prestigieuze verzamelingen, waaronder de Capitolijnse Musea. Na Leiden zal de tentoonstelling in de Mercati di Traiano in Rome te zien zijn. Tenslotte zorgt een samenwerking met de Universiteit van Newcastle (UK) voor een verdere verdieping van het onderzoek naar de keizer, met name op het gebied van antieke literatuur.

Keizer Domitianus rijke dame

Portret van een Flavische dame | Collectie: Musei Capitolini, Palazzo dei Conservatori, Rome | Foto © Zeno Colantoni

Keizer Domitianus zilveren spiegel

Spiegel met portret Domitianus (achterkant) | Collectie: Badisches Landesmuseum, Karlsruhe | Foto © Thomas Goldschmidt