De goudschat van Springendal is een van de belangrijkste vroegmiddeleeuwse archeologische vondsten van Nederland. De schat bestaat uit ruim honderd gouden munten (soms kleine stukjes), zes zilveren munten en een aantal sieraden. Alle voorwerpen komen uit de 6de-7de eeuw na Chr., de Merovingische tijd. Een deel van de schat was eerder in 2022 gepresenteerd in Rijksmuseum Twente. In het Rijksmuseum van Oudheden waren alle vondsten te zien.

Offerplaats

Het Springendal is een natuurgebied van Staatsbosbeheer en ligt in Twente, bij het buurtschap Hezingen in de gemeente Tubbergen. De gouden en zilveren munten en sieraden zijn vanaf de 6de eeuw achtergelaten bij houten palen die een kruispunt van wegen markeren. Op die herkenbare plek in het landschap hebben een eeuw lang verschillende (groepen) mensen waardevolle bezittingen achtergelaten. Daardoor lijkt het een offerplaats te zijn.

Goud en zilver

Bij de palen lag op diverse plaatsen goud en zilver. Soms sieraden van edelmetaal, zoals hangertjes die aan kralenkettingen werden gedragen, maar vooral munten. Veel daarvan vermelden Dorestad, maar er zijn ook Zuid-Franse munten bij, zelfs één van een nog ongeïdentificeerde muntplaats. Er zijn ook riemonderdelen gevonden, die ouder zijn dan het goud: een aanwijzing dat het kruispunt al langer in gebruik was.

Vondst van nationaal belang

Uit de Vroege Middeleeuwen zijn vooral begraafplaatsen met grafgiften gevonden en woonplaatsen met afval. De schat van Springendal is geen van beide en stamt bovendien uit een regio waaruit weinig over de Merovingische periode bekend is. De offerplaats werpt licht op het samen bestaan van natuurgodsdiensten en het christendom in deze tijd. De combinatie van de bijzondere objecten met de goed opgegraven context maakt deze schat tot de belangrijkste vroegmiddeleeuwse archeologische vondst van Nederland in de afgelopen vijftig jaar.

Detectorvondsten aangekocht voor Rijkscollectie

De eerste gouden munten en hangertjes zijn in 2019 gevonden door hobby-archeologen met metaaldetectoren. Ze meldden hun ontdekking bij de archeologische organisatie PAN (Portable Antiquities of the Netherlands), waarna in 2020-2021 archeologisch onderzoek is uitgevoerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Daarna bleven de ontdekkers het terrein in de gaten houden en werden nog meer gouden munten gevonden. Het Rijksmuseum van Oudheden kocht in 2022 alle vondsten uit privébezit aan voor de archeologische Rijkscollectie. De opgravingsvondsten blijven eigendom van de provincie Overijssel.

Steun en bruikleen

De aankoop van de detectorvondsten is mogelijk gemaakt door RoMeO, de vriendenvereniging van het museum. Het Rijksmuseum van Oudheden is Staatsbosbeheer dankbaar voor het afzien van hun aandeel als eigenaar van de grond. Het deel van de schat dat is opgegraven (in het midden), is voor deze expositie in bruikleen van het Overijsselse Provinciaal Depot voor Bodemvondsten.