Kleine tentoonstelling
23 november 2020 t/m 9 januari 2022
Archeologie en ProRail
Retourtje verleden nam u mee op een reis die dwars door de geschiedenis van Nederland voert. De expositie toonde hoe archeologie en spoorwegen al ruim 180 jaar met elkaar verbonden zijn: van het opgraven van prehistorische objecten langs de Betuweroute tot de vondst van middeleeuwse topstukken in de stadsgrachten van Delft. Bezoekers zagen bijzondere objecten, zoals een Karolingisch zwaard uit ca. 800, een middeleeuwse ridderhandschoen en de oudste telescoop van Nederland.
Bodemvondsten langs spoorwegen
In 2020 was archeologisch onderzoek al 25 jaar een standaard onderdeel van bouwactiviteiten voor en langs het spoor. Dit jubileum was de aanleiding om de resultaten daarvan aan een breed publiek te tonen. Tijdens grote en kleine projecten zijn vele archeologische objecten, restanten en sporen tevoorschijn gekomen. In deze tentoonstelling was niet alleen plaats voor een selectie vondsten uit deze recente periode, maar ook voor voorwerpen die al veel eerder bij spoorwegwerkzaamheden in de afgelopen twee eeuwen zijn gevonden.
Voorwerpen uit de prehistorie, Romeinse tijd en middeleeuwen
Bij werkzaamheden en opgravingen langs het spoor is een bonte verzameling van bijzondere voorwerpen gevonden. In Retourtje verleden zag u een aantal mooie voorbeelden, zoals een bronzen kan uit een Romeins graf bij Nijmegen, een versierde prehistorische bijl die van hertengewei is gemaakt, een groot ijzeren zwaard uit de Karolingische tijd, een telescoop uit de vroege zeventiende eeuw die ouder is dan de eerste van Christiaan Huygens, en een ridderhandschoen van leer en ijzer uit de veertiende eeuw.
Spoorwegen en archeologie
Halverwege de negentiende eeuw werden tijdens spoorwerkzaamheden al incidenteel archeologische vondsten gedaan. In de eerste helft van de twintigste eeuw nam de archeologie als wetenschap een sprong. De eerste systematische opgravingen bij spoorwegprojecten werden verricht, eind vorige eeuw uitmondend in officiële richtlijnen voor archeologisch onderzoek. Hierdoor heeft ProRail veel van het Nederlands erfgoed beschermd en de archeologie als wetenschap aangespoord. De voorwerpen zijn in de collecties van verschillende regionale depots en musea terecht gekomen, waaronder het Rijksmuseum van Oudheden.
Spoorzoeken
Speciaal voor families was er een gratis route van spoorvondsten die kriskras door de tentoonstelling loopt.
ProRail
Retourtje verleden is tot stand gekomen in samenwerking met ProRail, het bedrijf dat al ruim 25 jaar het spoorwegnetwerk in Nederland beheert. ProRail is verantwoordelijk voor het verdelen van de ruimte op het spoor, het regelen van het treinverkeer, het beheer van de stations en aanleg en onderhoud van het spoor.
Boek
Over spoorwegen en archeologie maakte ProRail het boek Sporen in de archeologie. 25 jaar onderzoek onder de rails (Uniepers Uitgevers, € 14,90). Het boek is te koop in de museumwinkel en boekhandels.
Ridderhandschoen uit de veertiende eeuw, waarschijnlijk verloren door een ridder tijdens het beleg van Delft.
IJzeren zwaard uit de periode 750-850, gevonden bij Nijmegen.