Poseidonia, zoals Paestum van oorsprong heette, werd rond 600 v.Chr. gesticht aan de Baai van Salerno in Zuid-Italië. De dynamische geschiedenis en culturele diversiteit van de stad, met haar beroemde Griekse tempels, stond centraal in de tentoonstelling Paestum – Stad van godinnen. Bezoekers zagen een rijke selectie van ruim tweehonderd voorwerpen uit Paestum, waaronder unieke, beschilderde grafwanden uit het archeologisch museum van Paestum, tempelornamenten, godinnenbeeldjes, beschilderd luxe aardewerk, fijn glaswerk, votiefgaven en munten.

De tentoonstelling is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met het Italiaanse Ministero della Cultura en het Museo e Parco Archeologico di Paestum e Velia, en bracht een rijke selectie archeologische vondsten uit het oude Paestum in bruikleen naar Leiden.

Topstukken: beeld godin Hera en beschilderde grafwanden

Absolute topstukken in de tentoonstelling waren het bijzondere marmeren beeld van de godin Hera op een troon en acht fraai beschilderde grafwanden uit het museum van Paestum. Andere opvallende objecten waren een bronzen Griekse wapenuitrusting, wierookvaasjes, prachtig beschilderd aardewerk, kunstige beeldjes van terracotta, brons en marmer, fijn glaswerk en een grote verscheidenheid aan votiefgaven en munten. Het indrukwekkende decor van de tentoonstellingszalen weerspiegelde de karakteristieke schoonheid van het Zuid-Italiaanse landschap. Bezoekers waanden zich in de oude stad met de kenmerkende Dorische tempelarchitectuur, door middel van bijzondere kurkmodellen uit de achttiende eeuw, 3D-prints van tempelsculpturen op ware grootte, originele terracotta tempel-ornamenten en reconstructietekeningen.

Griekse bewoners

De eerste bewoners van Poseidonia waren Grieken uit de legendarisch rijke en machtige stad Sybaris in Zuid-Italië. Ze stichtten de nieuwe stad in de vruchtbare riviervlakte van de Silaris, nu de Sele. De welvaart van de stad wordt weerspiegeld in de drie enorme tempels die vandaag de dag nog het landschap van Paestum domineren. De tempels waren gewijd aan de godinnen Hera en Athena. Ze behoren tot de best bewaarde ter wereld. In de vierde eeuw v.Chr. nam de politieke onrust in Zuid-Italië toe. Volkeren uit het binnenland namen de macht van de Grieken gedeeltelijk over. In Poseidonia leidde dit tot overheersing van de Lucaniërs die ook al in Paestum woonden en nauwe banden hadden met de Grieken. In de tentoonstelling ontdekten bezoekers hoe de stad zich verder ontwikkelde.

Multiculturele samenleving

De vermenging van Lucaanse en Griekse tradities is kenmerkend voor de vondsten uit die periode. Rijkelijk versierde Lucaanse graven tonen niet de typisch Griekse gebruiken, maar scènes met krijgers, begrafenisspelen en de zorg voor de doden. De lokaal geproduceerde aardewerken voorwerpen, waaronder versierde drinkbekers en de karakteristieke visborden uit Campanië, illustreren het dagelijks leven van de Grieken en Lucaniërs. De overvloed aan terracotta votiefgeschenken uit deze periode gaven bezoekers een inkijkje in de religieuze praktijken.

Romeinen aan de macht

Poseidonia onderging een ware metamorfose toen in de derde eeuw v.Chr. de Romeinen aan de macht kwamen. De indeling van de stad veranderde aanzienlijk en gebouwen werden verwijderd om plaats te maken voor Romeinse architectuur. In het Romeinse Paestum deed een nieuwe industrie haar intrede: de productie van parfum uit olijfolie en rozen. In de tentoonstelling werd dit geïllustreerd door een keur aan glazen parfumflesjes.

Stad van godinnen

Uit het Griekse moederland kwam ook de verering van goden, heroën en mysteriën naar Zuid-Italië. De godinnen Hera, Athena en Aphrodite werden aanbeden in tempels en heiligdommen, zowel binnen als buiten de stadsmuren van Paestum. De voortdurende verering van de godinnen door de eeuwen heen getuigde van hun blijvende betekenis voor de religieuze en culturele identiteit van de stad. In de tentoonstelling ontdekten bezoekers hoe de cultus van godinnen verweven was in het religieuze en dagelijkse leven van de inwoners.