Nineveh, 2700 jaar geleden de grootste stad ter wereld, herrees in het Rijksmuseum van Oudheden. Deze tentoonstelling nam bezoekers mee naar de bloeitijd van de Nieuw-Assyrische hoofdstad in Noord-Irak, rond 700 voor Christus. Bezoekers zagen meer dan 250 objecten uit binnen- en buitenlandse musea, zoals het British Museum en het Louvre, waaronder reliëfs, beelden, kleitabletten en rolzegels. Bijzonder waren de grote reliëfs uit de stadspaleizen en de reconstructie van een zaal uit het paleis van koning Sennacherib.

Hoofdrol voor reliëfs uit Nineveh

Reliëfs speelden een hoofdrol in de tentoonstelling: niet alleen als toonbeeld van vakmanschap, maar ook als dragers van waardevolle informatie over de geschiedenis van Nineveh en het dagelijks leven in de stad. Reliëfs zijn afbeeldingen die minutieus in steen zijn uitgehakt. Ze waren de kunststukken van de Assyrische koningspaleizen. Vrijwel alle paleismuren werden met stenen beeldverhalen bekleed. In Nineveh bevond zich naar schatting meer dan vijftien kilometer aan wandreliëfs. Op de panelen zijn historische en fictieve verhalen afgebeeld, met de koning als heldhaftige hoofdpersoon.

Kleitabletten, rolzegels en een gouden dodenmasker

Behalve tientallen reliëfs, zagen bezoekers in de tentoonstellingszalen ook beelden van goden en gevleugelde wezens, zeldzaam ivoren inlegwerk, rolzegels, geglazuurd aardewerk, wapens en een gouden dodenmasker. Kleitabletten uit de eerste bibliotheek ter wereld, aangelegd door koning Assurbanipal, gaven veel informatie over de taal, het schrift en de gedachtewereld van de Assyriërs.

Nineveh was de hoofdstad van een wereldrijk

Met meer dan 100.000 inwoners was Nineveh rond 700 voor Christus een tijdlang de grootste en belangrijkste stad van de wereld. Kilometerslange muren met statige poorten omringden de stad met haar indrukwekkende paleizen, tempels en monumenten, talloze straatjes en weelderige parken. Van hieruit werd het immense Assyrische rijk bestuurd, door koningen met exotische namen als Esarhaddon en Assurbanipal.

Voor en na de Assyrische tijd

Het verhaal van de tentoonstelling ging ook over de eerste bewoning van de plaats, de periode na de verwoesting van Nineveh en de val van het Assyrische rijk. Bovendien kwamen bezoekerss alles te weten over de avontuurlijke herontdekking van de overblijfselen van de stad in de negentiende eeuw. Ook de zoektocht naar het Klassieke en Bijbelse Nineveh kwam aan bod. Het verhaal eindigde bij de recente vernielingen van de ruïnes en vertelt over het belang van het werelderfgoed.

• UNESCO-patronage | UNESCO, de VN-organisatie voor cultuur, heeft Nineveh patronage verleend en onderschrijft daarmee de internationale betekenis van de tentoonstelling. Niet eerder ontving een Nederlands museum UNESCO-patronage. Andere musea die deze eer recent te beurt vielen zijn het Grand Palais in Parijs en het Aga Khan Museum in Toronto.

Computeranimaties en reconstructie reliëfs

Nineveh schonk bijzondere aandacht aan erfgoed in crisissituaties en manieren om het verleden voor de toekomst te behouden. Behalve computeranimaties van de oude stad, zagen bezoekers in de tentoonstelling ook een aantal reliëfs uit een paleiszaal die exact waren nagebouwd met behulp van 3D-technieken en projectie van de oorspronkelijke kleuren. Een internationaal onderzoeksteam (o.a. van de Technische Universiteit Delft) gebruikte voor deze reconstructie foto’s die gemaakt zijn voordat de recente vernielingen plaatsvonden. Twee levensgrote replica’s van gevleugelde leeuwengoden uit het British Museum flankeerden de ingang van de paleiszaal.