In de zaal naast de vaste tentoonstelling Archeologie van Nederland was de expositie Middeleeuws chic te zien.

Mode voor iedereen

De mode in de middeleeuwen was uitbundiger dan mensen meestal denken. In deze kleine tentoonstelling zagen bezoekers het bewijs: mensen van alle rangen en standen droegen overvloedig gedecoreerde riemen en tassen van leer. Die waren vaak versierd met een soort bling-bling, gemaakt van metaal. Ook kostbare stoffen in felle kleuren waren populair.

Uitbundige versiering met metaal

De meeste voorwerpen in de tentoonstelling kwamen uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden. Ze werden aangevuld met bruiklenen uit twaalf steden in Nederland en Vlaanderen. Er waren hangers, broches en insignes te zien, en verder tientallen leren riemen, tassen en schoenen die aan alle kanten zijn versierd met kleine metalen beslagstukjes. Maar ook paardentuig en halsbanden van huisdieren werden hiermee uitbundig gedecoreerd en verstevigd.

Felle kleuren, goud en zilver

In de kunst uit de middeleeuwen zijn vaak met goud en zilver versierde accessoires te zien. Bovendien waren kostbare stoffen in felle kleuren populair. Afbeeldingen van details van kunstwerken (schilderijen, handschriften, tapijten) waren verwerkt in het decor van de tentoonstelling. Alles bij elkaar gaf het een nieuw beeld van de laatmiddeleeuwse mode, die veel ‘schitterender’ was dan vaak wordt gedacht.

Medium voor boodschappen en identiteit

“Alle gewone mensen dragen hun riemen met zilver beslagen”, moppert de vijftiende-eeuwse schrijver van de Spiegel der Zonden. Wat opvalt is de grote diversiteit van het sierbeslag en de variatie in gebruik. Sierbeslag op riemen en tassen was blijkbaar een uitgelezen medium om boodschappen en identiteit uit te dragen: er zitten opvallend veel letters en symbolen bij. Deze goud- en zilverkleurige spijkers en beslagstukjes zijn doorgaans gemaakt van goedkoop koperblik of tin-lood.

De grootste collectie van Europa

Het Rijksmuseum van Oudheden bezit de grootste collectie laatmiddeleeuws ‘riembeslag’ van Europa: meer dan 1500 verschillende beslagstukjes en zo’n tachtig fragmenten van leren tassen en schoenen met beslag. Het grootste deel is gevonden in het ‘Verdronken Land van Zeeland’ en Dordrecht.

Publicatie: middeleeuwse mode in metaal

Ter gelegenheid van de tentoonstelling verscheen het boek Middeleeuwse mode in metaal van Annemarieke Willemsen, conservator collectie Nederland middeleeuwen van het Rijksmuseum van Oudheden, en Marlieke Ernst, student archeologie Universiteit Leiden. Het is te koop in de museumwinkel. De prijs is € 19,50.