Mijlpaal: eerste Neanderthaler-fossiel in Nederland gevonden

Voor het eerst is in Nederland een fossiel van een Neanderthaler ontdekt. Het meer dan 40.000 jaar oude schedelfragment met kenmerkende dikke Neanderthaler-wenkbrauwboog is een grote aanwinst voor het Nederlands cultureel erfgoed en een mijlpaal voor de Nederlandse archeologie en paleontologie. De vondst is illustratief voor de archeologische en geologische rijkdom van de Noordzee.

Mini-tentoonstelling Neanderthaler uit de Noordzee

Het Neanderthaler-schedelfragment was t/m 27 september 2009 te zien in het Rijksmuseum van Oudheden op de mini-tentoonstelling Neanderthaler uit de Noordzee. Nu is het fragment te zien op de vaste tentoonstelling Archeologie van Nederland.

Gepresenteerd door minister Plasterk

Het unieke fossiel werd op 15 juni 2009 officieel gepresenteerd in het Rijksmuseum van Oudheden door Ronald Plasterk, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Bij die gelegenheid kreeg de eerste Nederlandse Neanderthaler de Zeeuwse koosnaam Krijn mee. Het fossiel is namelijk afkomstig uit het Noordzeegebied voor de Zeeuwse kust.

Noordzee was laagvlakte

De Noordzee was in de IJstijd een laagvlakte in plaats van een zee. Van de zeebodem worden regelmatig stenen werktuigen van Neanderthalers en grote hoeveelheden fossiele beenderen van mammoeten en andere ijstijddieren opgediept. Nooit eerder echter troffen wetenschappers er fossielen van Neanderthalers zelf aan. Het schedelfragment is enkele jaren geleden door een amateur-paleontoloog gevonden in het afval van een schelpenzuiger. Dit materiaal werd opgezogen uit het Middeldiep, een gebied in de Noordzee op vijftien kilometer voor de Zeeuwse kust. De exacte bodemlocatie van de vondst is niet bekend.

Onderzoek

Een internationaal wetenschappelijk team onder leiding van het Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology (Leipzig) heeft het Neanderthaler-fossiel uit de Noordzee uitvoerig onderzocht. Ze deden dat in samenwerking met enkele medewerkers van de Universiteit Leiden. Vergelijkingen met elders gevonden Neanderthalerschedels tonen aan dat het gaat om schedelfragment van een jonge man. In het botfragment zit een kleine holte, veroorzaakt door een goedaardige tumor die er waarschijnlijk al vanaf de geboorte zat. Onderzoek van de chemische samenstelling van het bot toont aan dat zijn dieet voornamelijk uit vlees bestond, zoals karakteristiek is voor Neanderthalers. De volledige onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd in het tijdschrift Journal of Human Evolution.

Fossiel Neanderthaler