In 2011 was in de zaal naast de vaste tentoonstelling Archeologie van Nederland de expositie ‘De gouden Peelhelm: feit en fictie’ te zien. De Peelhelm is een Romeinse soldatenhelm van verguld zilver uit de periode 319-323 na Christus. Dit topstuk uit de museumcollectie werd honderd jaar geleden in de Brabantse Peel gevonden. Er doen veel verhalen de ronde over de vondst van de helm en hoe die in het moeras is terechtgekomen. Maar wat is er nou echt gebeurd?

Spectaculaire vondst in het Brabantse Peelmoeras

Honderd jaar geleden deed turfsteker Gebbel Smolenaars een spectaculaire vondst in het moeras van de Brabantse Peel. Op 15 juni 1910 haalde hij geen turf uit de grond, maar een vergulde zilveren ruiterhelm uit de Romeinse tijd. En hij vond nog meer: een mantelspeld, een ruiterspoor, belletjes van een paardentuig en Romeinse munten. De gouden helm werd schoongepoetst en tentoongesteld in het huisje van Smolenaars. Voor tien cent kon men de schat komen bewonderen. Later werd de helm door het Rijksmuseum van Oudheden gekocht.

Feit en fictie over een Romeinse helm

Deze kleine tentoonstelling ging niet alleen over de Romeinse helm, maar ook over de verhalen die er honderd jaar lang de ronde over deden. Hoe is de gouden soldatenhelm in het moeras terechtgekomen? Wie was de mysterieuze ‘ridder van de Peel’? Is de schatvondst compleet teruggevonden? Op al deze vragen zijn de afgelopen honderd jaar verschillende antwoorden gekomen, al dan niet op feiten of op fictie gebaseerd. De ‘Peelhelm’ sprak velen tot de verbeelding. Het was dan ook een vondst van formaat; een van de belangrijkste archeologische ontdekkingen van de twintigste eeuw in Nederland.