Een kleine tentoonstelling met bijzondere invalshoek

(uitsluitend online te zien)

door:

Daniel Soliman, conservator collectie Egypte
&
Anna de Wit, projectleider tentoonstellingen

Beelden met fantoompijn

De Egyptische beelden die je in het museum ziet, zijn vaak niet compleet. Ze missen een neus, arm, been, geslachtsorgaan, hoofd of zelfs hun romp. Wij zijn zo gewend geraakt aan beschadigde beelden, dat onze aandacht meestal uitgaat naar wat er wél is. Maar vaak zit er juist aan het ontbrekende of beschadigde deel een interessant verhaal. In deze pop-up tentoonstelling zie je beelden uit het oude Egypte die het verhaal vertellen van de verloren lichaamsdelen: beelden met fantoompijn.

Bewaard beeldhouwwerk

De beelden in deze tentoonstelling werden gemaakt om voor eeuwig te blijven bestaan. Ze werden daarom van duurzaam materiaal gemaakt, meestal harde steensoorten. De sculpturen werden neergezet in grafkapellen of in de hoven van tempels. Daar bleven ze soms goed beschermd tegen de tand des tijds. De laatste twee beelden in deze tentoonstelling bijvoorbeeld, zijn zo goed als intact. Veel beeldhouwwerk is echter beschadigd geraakt door natuurlijke gebeurtenissen en menselijk handelen. In de afgelopen circa 1500 jaar werden beelden soms aangevallen omdat ze botsten met toenmalige religieuze denkbeelden. Beelden raakten daarnaast beschadigd in de antiekhandel van de negentiende en twintigste eeuw. Ook de oude Egyptenaren zelf lieten regelmatig beelden kapotslaan of beschadigen.

Beschadigd in de oudheid

In het oude Egypte konden de koninklijke familie en hoge ambtenaren zich dure beelden van steen veroorloven: mensen met macht. Wanneer het tij zich tegen hen keerde, liepen hun beelden het risico beschadigd te worden. Zo waren er pogingen om omstreden heersers uit de geschiedenis te wissen door hun beeltenissen kapot te slaan. Daarnaast beschadigen de Egyptenaren sculpturen soms uit voorzorg. Ze geloofden namelijk dat beelden magische krachten hadden: de ziel van een god of een overledenen persoon kon erin huizen en zo met de levenden op aarde in contact komen. Wanneer de Egyptenaren een beeld voorgoed wilden opbergen, moest het eerst ritueel worden uitgeschakeld. Vaak werden mond en neus weggehakt. De beelden konden dan niet meer ademen en dat ontnam ze hun levende krachten.

Gebeeldhouwde Egyptenaren met ontbrekende ledematen

Tik of klik op de voorwerpen voor meer informatie.

Alle getoonde objecten komen uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden, tenzij anders aangegeven.
Bekijk nog meer web-exposities