Van april t/m oktober 2021 was in het Rijksmuseum van Oudheden de tijdelijke tentoonstelling Doggerland. Verdronken wereld in de Noordzee te zien. Deze expositie nam bezoekers mee naar een immens, onontdekt gebied dat tot zo’n zevenduizend jaar geleden voor de kust van het huidige Nederland lag.

Koude steppe

Gedurende de ijstijden was de Noordzee een koude steppe, waar wolharige neushoorns, mammoeten, rendieren en Neanderthalers leefden. Het landschap strekte zicht uit tussen Nederland, Denemarken en het Verenigd Koninkrijk. Tegenwoordig wordt dit gebied Doggerland genoemd.

Verdwenen land

Later bewoonde ook de moderne mens dit gebied. Na de laatste ijstijd warmde het klimaat op en stroomde het Noordzeebekken langzaam vol water. De bewoners werden geconfronteerd met een enorme verandering in landschap en leefwereld. Het wassende water steeg 1,25 meter per eeuw, tot rond 6000 v.Chr. een enorme tsunami het laatste land geheel onder water zette. Doggerland, soms ook wel ‘Atlantis van de Noordzee’ genoemd, is voor veel mensen een onbekende wereld. Maar het is een van de belangrijkste archeologische vindplaatsen van Europa.

Schatkamer onder de golven?

Toch is die wereld niet helemaal verloren. Sinds vele jaren halen vissers namelijk fossielen en werktuigen omhoog in hun netten. Daarnaast doen mensen veel vondsten op Nederlandse stranden waar zand uit Doggerland is opgespoten, zoals de Zandmotor en de Maasvlakten. Vele honderden vuurstenen werktuigen, pijlpunten en bijlen van been en gewei zijn daar inmiddels gevonden, en ook resten van dieren en mensen. Dat heeft spectaculaire ontdekkingen opgeleverd, zoals de eerste Neanderthaler van Nederland, de oudste kunst van Nederland en onlangs een Neanderthalerwerktuig dat is gevat in pek. Daarvan zijn er in heel Europa slechts drie gevonden.

Actueel onderzoek

Het land onder zee is wetenschappelijk gezien een bron van ongekende waarde. Vondsten van kwetsbaar materiaal zijn goed bewaard gebleven in zuurstofarme omstandigheden, evenals complete vindplaatsen die onder de lagen zand en slib liggen. Met moderne technieken als DNA- en isotopenonderzoek komen onderzoekers steeds meer te weten over Doggerland en zijn bewoners. Op zee wordt door middel van boor- en seismisch onderzoek deze verdronken wereld in kaart gebracht. Langzaam maar zeker komt een verloren land boven water.

Tentoonstelling en onderzoeksproject

Het is tijd om de bijzondere vondsten en inzichten over Doggerland te delen. Het Rijksmuseum van Oudheden presenteerde daarom in 2021 een tentoonstelling over dit onderwerp, mede gefinancierd door het Mondriaan Fonds. In de tentoonstelling Doggerland kwamen de ijstijdbewoners, de mesolithische jager-verzamelaars, flora en fauna en nieuw onderzoek aan bod. Doggerland is onderdeel van een breder meerjarenproject, met onderdelen als een educatief programma, strandexcursies, determinatiedagen, een kinderboek en een documentaire.

Reizende tentoonstelling t/m 2024

De Doggerland-tentoonstelling, met de reconstructie van Krijn, reist in kleine vorm en onder wisselende titels door naar verschillende musea in Nederland. Data (onder voorbehoud):

• 19 februari – augustus 2022: Natuurmuseum Fryslân
• Oktober 2022 – februari/maart 2023: Futureland
• Maart 2023 – oktober 2023: Huis van Hilde
• November 2023 – november 2024: Ecomare

Kijk op de website van het desbetreffende museum voor de actuele data.

Blijf op de hoogte

Bent u geïnteresseerd en wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen rond Doggerland en de tentoonstelling? Volg dan:

• Facebook: @projectdoggerland
• Insta: @projectdoggerland

Samenwerkende partners: Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht, Rijksuniversiteit Groningen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Archeologie Rotterdam, Stichting Stone, Werkgroep pleistocene zoogdieren, Werkgroep steentijd Noordzee.