Het verslag van de vijfde en laatste week van de opgravingscampagne 2018 op de heuvel van Tell Damiyah in Jordanië, geschreven door Lucas Petit, opgravingsleider en conservator van het Rijksmuseum van Oudheden:

Tijdsdruk

Het is nu vrijdag 16 november, 6 uur 18. Eigenlijk is het weekend, maar we moeten nog vreselijk veel doen om alles op tijd af te hebben. De opgraving is zo georganiseerd dat we alle vondsten documenteren, beschrijven en fotograferen – zelfs het kleinste stukje aardewerk. Dit lijkt normaal, maar is toch wel een uitzondering binnen de archeologie. Meestal worden vondsten pas later bekeken en liggen jarenlang niet-gedocumenteerd in een opslagruimte. Op Tell Damiyah graven we niet méér op dan dat we tijdens het opgravingsseizoen kunnen verwerken. Dit betekent wel dus heel veel extra werk, maar één van de grootste voordelen is dat we de resultaten thuis relatief snel kunnen publiceren.

Unieke vondst

Gisteren hebben we de opgraving afgesloten. Dat is altijd een treurig moment, zeker na zo’n succesvolle week. In de twee nieuwe opgravingsputten ten noorden van het heiligdom, hebben we het vloerniveau bereikt. Helaas bleek zoals verwacht het grootste deel van de kamers te zijn verstoord door Ottomaanse en Byzantijnse graven en enkele Hellenistische putten. Slechts in het westelijke deel van square XVI lag alles nog zoals rond 700 v.Chr. Zowel het gevonden dak-puin en de zachte bodem suggereren dat het een kamer was. Op de vloer troffen we allerlei voorwerpen aan, de meeste natuurlijk fragmentarisch: een rond flesje, een wortelvormig kruikje, minstens twee grote voorraadvaten, twee geweien, een gewichtje en een afsluiting (deksel) uit klei voor een kruik. Maar de belangrijkste vondst was een beschilderd paardenbeeldje! In het heiligdom hadden we al een aantal van deze beeldjes gevonden en deze nieuwe vondst toont aan dat de kamer waarschijnlijk bij hetzelfde complex hoorde. Mogelijk was het een opslagruimte. Wel heel jammer dat er zo weinig van de vloer bewaard is gebleven… Maar het belooft wat voor een eventueel komend seizoen.

Ingestort gebouw

Er is ook nog iets nieuws te berichten over de oudere fase in de andere squares. Vorige week noemde ik het rechthoekige gebouw onder het heiligdom – die met de vierkante kleitichels. Deze fase leek niet te zijn verwoest, waardoor ik nogal pessimistisch was over een goed gefundeerde functieomschrijving. Ter herinnering: een van de doelstellingen was om te kijken wat de rol van Damiyah was in de tijd voor het heiligdom, dus voor 700v.Chr. Raghad, een van de Jordaanse studentes, bereikte deze week het vloerniveau van bovengenoemd gebouw en het bleek toch te zijn ingestort. Een 20cm dikke puinlaag bedekte een aangestampte vloer. Het gebouw was inderdaad niet verbrand, waardoor we in eerste instantie moeite hadden om het puin als zodanig te herkennen. Maar op de vloer trof Raghad grote aardewerken scherven aan, sommige meerdere cm dik. Het waren fragmenten van een enorm opslagvat dat waarschijnlijk midden in de kamer had gestaan ten tijde van de verwoesting.

Piramidevormige bergen, levensboom en twee leeuwen

Al in het veld, maar vooral na het wassen, bleek de pot beschilderd te zijn. Helaas is het vat niet compleet – opnieuw de schuld van de putmakers – waardoor we slechts stukjes hebben van de beschildering. Er zijn piramidevormige bergen te herkennen, minstens één levensboom, en aan weerskanten van de boom de poten van mogelijk twee leeuwen. Dit motief is zeer bekend in het oude Nabije Oosten en wordt vaak verbonden met religie. De pot is gigantisch en het feit dat het midden in de kamer stond, kan wijzen op een speciale functie voor deze kamer. Dat kan inderdaad religieus zijn, alhoewel we hier wel voorzichtig mee moeten zijn. Eerst eens kijken of er andere parallellen gevonden zijn. Een beschilderde scherf uit 2014, waarop een koe of leeuw te zien is, blijkt trouwens van dezelfde pot.

Afsluiting

Gisteren hebben we alle squares weer dichtgegooid om ze zo tegen weer en wind te beschermen. Dat doen we elk jaar. Het is een afsluiting, maar in ons hoofd zweven natuurlijk weer allerlei nieuwe ideeën voor komend seizoen. Toch zal de prioriteit komend jaar vooral op de eerste grote publicatie over Tell Damiyah liggen. Hiervoor zullen we allerlei specialisten uitnodigen – indien niet al gebeurd – om zo een zo compleet mogelijk verhaal over de bewoning op Damiyah vanaf de 8^ste eeuw v.Chr. te presenteren. De interesse in de resultaten is zeer groot en als archeoloog voelen we ons verplicht om het onderzoek op deze prachtige vindplaats zo snel mogelijk te publiceren. Daarnaast zullen Zeidan Kafafi en ik ook de komende maanden weer op verschillende plekken in de wereld over nieuwe en oude resultaten berichten. Onze eerst volgende afspraak is begin december in Mainz, Duitsland.

Groet en bedankt voor het volgen van onze opgraving.

Lucas

• Lees ook het verslag van week 1 en 2
• Lees ook het verslag van week 4