Vondsten bij Romeinse dam langs de limes

Bij archeologisch onderzoek in Hazerswoude, bij een aftakking van de Oude Rijn, hebben archeologen van Vestigia BV en het Rijksmuseum van Oudheden eerder deze maand een Romeinse houten dam opgegraven. In de kreek langs de dam zijn vele vondsten gedaan, onder meer aardewerk, munten, mantelspelden en leren schoenzolen – de typerende vondsten van een Romeinse militaire legerplaats.

De dam ligt langs de verdedigingslinie van de Romeinse grens (limes), tussen de Romeinse forten van Leiden en Alphen aan den Rijn. Een aantal Nederlandse Limes-forten staan sinds dit jaar op de Unesco Werelderfgoedlijst, maar deze nieuwe ontdekkingen uit de 3de eeuw na Chr. bevestigen dat er ook tussen de forten belangrijke (nog niet opgegraven) onderdelen van de limes aanwezig zijn.

Dam en kreek

Langs de limes, aan de rivier de Rijn, lagen belangrijke legerplaatsen als Valkenburg, Vechten en Nijmegen. Tussen die forten liep een doorgaande weg, de Limesweg. In Hazerswoude is al eerder dit jaar een stukje van deze Romeinse weg gevonden. Ook bij het nieuwe onderzoek is een deel van deze weg opgegraven.

De vondsten in Hazerswoude duiden er op dat dit gebied vanaf de derde eeuw Romeinse militairen werd bewoond, ter versterking van de limes. Ze leveren daarmee een waardevolle bijdrage aan de kennis van dit Romeinse grensgebied. Er zijn geen grote bouwwerken teruggevonden maar uit de dam blijkt dat er een wachttoren, klein fort of ander militair gebouw in de buurt moet hebben gestaan, dat tegen het water beschermd moest worden. De dam zelf bestond uit rijen houten palen, waarmee een deel van een kreek was afgedamd. De kreek zelf lag vol met Romeinse resten.

Tussen de forten van de limes

De vondsten in Hazerswoude wijzen, samen met andere ontdekkingen in onder meer Utrecht, Alphen aan den Rijn, Leiden en Katwijk op de aanwezigheid van grotere militaire wachtposten langs de limesweg. Er kan langs de limes zelfs sprake zijn geweest van een tweede linie aan versterkingen tussen de grotere forten in.

De vondsten worden nog verder onderzocht en geanalyseerd, dus er zijn vooralsnog geen conclusies aan te verbinden. Maar dat zo’n kleine opgraving tussen de grote forten in zoveel materiaal oplevert, versterkt in elk geval de theorie dat er op veel andere niet-onderzochte plekken langs de limes nog veel te ontdekken valt.

Samenwerking

De opgravingen door Vestigia BV in Hazerswoude zijn uitgevoerd in opdracht van het Rijksmuseum van Oudheden en de Gemeente Alphen aan den Rijn. Jasper de Bruin, conservator Nederland in de Romeinse tijd bij het museum werkte met Vestigia in het veld en zal ook meewerken aan de verwerking, analyse en rapportage. Bij de opgraving hielpen ook studenten van de Universiteit Leiden en Saxion Hogeschool en de leden van de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie (AWN afdeling Rijnstreek).

Het museum is de afgelopen jaren steeds vaker actief betrokken bij archeologische opgravingsprojecten in Nederland, in het veld maar ook als locatie om de vondsten en kennis uit die opgravingen met het grote publiek te delen. Het museum beheert de nationale collectie archeologie met onder meer de grootste limes-collectie van Nederland. Naast het tentoonstellen daarvan, is het ook een museumtaak daar nieuwe kennis over te verzamelen, in dit geval door financiering van het onderzoek en samenwerking met de gemeente Alphen aan den Rijn. Op de plek van de opgraving zal binnenkort de nieuwe woonwijk Westvaartpark verrijzen.

Vestigia

Jasper de Bruin, RMO-conservator en Wilfried Hessing, directeur Vestigia BV, vertellen op locatie over het archeologisch onderzoek in Hazerswoude (duur 9 min.)

Opgraving Hazerswoude munt

Een van de vondsten: munt met beeltenis van keizer Antoninus Pius

Opgraving Hazerswoude limes

Werk in uitvoering in Hazerswoude