Het zwaard van Ommerschans is een van de belangrijkste voorwerpen uit de Nederlandse prehistorie en bevindt zich in de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden. Het bijzondere zwaard is nu onderzocht in het TU Delft Reactor Instituut, met als doel meer informatie te verkrijgen over de samenstelling en de wijze waarop het gemaakt is.

Zeldzaam object

Het zwaard van Ommerschans stamt uit de bronstijd (ca. 1500-1300 v.Chr.) en werd in 1896 gevonden bij de veenwinning nabij Ommen. Het is een zeer zeldzaam zwaard. Tot nu toe zijn van deze soort slechts vijf andere, vrijwel identieke exemplaren gevonden in Engeland, Frankrijk en Nederland. Het zijn uitzonderlijke voorwerpen omdat ze te groot (ca. 70 centimeter) en te zwaar (ca. 3 kilo) zijn om mee te vechten. Er heeft ook nooit een greep aangezeten en de zwaarden zijn nooit aangescherpt. Het zijn waarschijnlijk ceremoniële wapens geweest die een krachtige, symbolische rol in de bronstijdsamenleving hebben gespeeld.

Strak lijnenspel

Behalve de grootte en het gewicht, valt ook de schoonheid en de symmetrie van het zwaard van Ommerschans op, zoals te zien is in het strakke lijnenspel. Het moet indertijd, net als nu, een grote uitdaging zijn geweest iets dergelijks te gieten. Zonder twijfel is het een product van een uitzonderlijk vakkundige smid.

Kijken in het zwaard

Het onderzoek in Delft maakte het mogelijk om in 3D een kijkje in het zwaard te nemen. Daardoor hoeft niet eerst een monster van het zwaard genomen te worden en wordt het object niet aangetast. Met zogenoemde neutronen-tomografie en gamma-spectroscopie konden de onderzoekers de inwendige structuur van het zwaard en een signatuur van de samenstelling van het brons verkrijgen. Dit biedt informatie over deze zeldzame groep zwaarden als geheel. Het onderzoek lijkt te bevestigen dat ze alle zes gemaakt zijn uit een vergelijkbare voorraad brons. Waar dat was, wordt nog onderzocht, maar waarschijnlijk in Zuid-Engeland.

Onderzoek naar erfgoed

Alle resultaten van het onderzoek worden binnenkort gepubliceerd. Het is een samenwerking van TU Delft, Rijksmuseum van Oudheden en Universiteit Leiden. Het onderzoek toont aan dat wetenschappers duizenden jaren oud erfgoed met nieuwe technieken op non-destructieve wijze kunnen onderzoeken.