In het vroege voorjaar vierden de Atheners in de oudheid hun jaarlijkse ‘Bloemenfeest’, de Anthesteria, ter ere van de wijngod Dionysus. Tijdens dit feest in de Griekse maand Anthesterion (februari-maart) werden de kruiken met nieuwe wijn geopend om de terugkeer van de lente te gedenken. Ook kinderen deden aan het feest mee. Peuters vanaf drie jaar kregen een eigen wijnkannetje waarop vaak scènes uit het kinderleven waren afgebeeld.

Festivaldagen

De eerste dag heette Pithoigia, wat ‘het openen van het wijnvat’ betekent. Dan werden er vaten met wijn van het vorige jaar geopend, er werden wijnoffers aan Dionysus gebracht en gebeden uitgesproken. De tweede dag werd Choës (‘wijnkruikendag’) genoemd, een dag met als hoogtepunt de triomftocht van (een verklede) Dionysus die op een kar in de vorm van een schip in processie de stad binnenreed. De god sloot een ‘heilig huwelijk’ met de echtgenote van de regerende archon basileus (bestuurder voor religieuze zaken) als symbool voor zijn verbondenheid met de stad.

Drinkwedstrijd

Daarop volgde een drinkwedstrijd: iedere Athener kreeg een volle kan wijn (chous) voor zich die hij zo snel mogelijk leeg moest drinken. Na de wedstrijd ging het feest nog tot diep in de nacht door. Op deze dag kregen de driejarige peuters hun eerste slokje wijn te drinken uit kleine kannetjes, waarvan hier twee exemplaren (450-400 v. Chr.) te zien zijn. Ze kregen dan ook nog cadeautjes. Daarmee werden ze officieel in de samenleving opgenomen.

Dodenherdenking

De Anthesteria was niet alleen een vrolijk feest om een nieuw leven te vieren, het was ook een herdenking van de doden. Op de tweede dag van het feest kwamen de geesten van de overledenen de stad in en kon het dan ook flink spoken. Op de derde dag (Chytroi, ‘dag van de potten’) moesten de geesten gunstig worden gestemd. De Atheners zetten dan maaltijden in aardewerken potten klaar voor de doden en brachten offers aan een belangrijke god van de onderwereld, Hermes Chthonios, die de doden naar zijn domein begeleidde. Op het eind van het feest werden de geesten verjaagd, terug naar het schimmenrijk.

Heiligdom van Hermes

Op het eerste wijnkannetje zien we een scène bij een heiligdom van Hermes. Voor het altaar staat een jongetje met zijn hondje. Het beeld van de god Hermes heeft de vorm van een herme, een vierkante pijler met gaten voor de armen. We zien ook een geslachtsdeel in opgewonden staat en een hoofd met een baard en lang haar. Boven het altaar hangt een boukranion, de schedel van een geofferd rund, die tegen de muur is gespijkerd.

Jongetje op wijnfeest

Op het andere wijnkannetje is een naakt jongetje tijdens het wijnfeest afgebeeld. Op twee tafeltjes naast hem staan wijnkruiken met kransen eromheen. Er liggen ook ronde koeken. In zijn rechterhand houdt het knulletje een stuk speelgoed: een stokpaardje in de vorm van een wiel aan een stok. In zijn andere hand heeft hij een cake in de vorm van een tulband.

• Kijk voor (meer) afbeeldingen in de collectiezoeker op deze website