Grafreliëfs van Stratokleides en Diodotos
De westkust van het huidige Turkije werd al in het begin van het 1ste millennium gekoloniseerd door de Grieken. In de 8ste en 7de eeuw vormde zich hier een stedenbond, met Smyrna als belangrijkste nederzetting. Vooral in de Hellenistische periode (3de en 2de eeuw v. Chr.) kwamen de steden tot grote bloei en werd er flink gebouwd, vaak met steun van particuliere geldschieters.
Grafstenen met eigen karakter
Uit die periode, de 2de eeuw v. Chr., is een groep grafstenen bekend die opvalt door een eigen karakter. Qua vorm lijkt dit type grafmonument op een tempeltje (aedicula). De grafstenen bestaan uit een min of meer rechthoekig hoofddeel dat versierd is met een voorstelling in diep reliëf. Aan de zijkanten zijn soms vierkante zuilen (pilasters) uitgebeeld en het monument wordt bekroond door een driehoekige gevel (fronton) en dakversieringen (akroteria). Oorspronkelijk waren de grafstenen in bonte kleuren beschilderd, maar daar is weinig van over.
Diodotos en Stratokleides
Een aantal van dergelijke grafstenen is in de negentiende eeuw terechtgekomen in de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden. Uit de Griekse inscripties blijkt dat de hier afgebeelde grafstenen de graven markeerden van een zekere Diodotos en Stratokleides. Deze twee afgebeelde overleden mannen verkeren in het gezelschap van hun dienaren, die op de stenen klein zijn weergegeven. Boven de inscripties is een lauwerkrans te zien met daarbinnen de gegraveerde tekst: ‘het volk gaf dit.’ Waarschijnlijk zijn de grafstenen op kosten van de stad(staat) gemaakt uit dankbaarheid voor de grote verdiensten van beide mannen.
Hoge ambtenaar
De stèle van Stratokleides (eerste afbeelding) is nogal hoekig van vorm. Van de bovenkant zijn stukken verdwenen; in de loop der tijd zijn er delen afgezaagd. Stratokleides is gekleed in een chiton, een kledingstuk van rechte lappen, en een zware mantel. Hij wordt vergezeld door twee dienaren. Rond zijn kale hoofd heeft hij een rolvormige krans of hoofdband en in zijn linkerhand houdt hij een boekrol. Waarschijnlijk was hij dus een geletterd man. Naast zijn hoofd zien we een teken van welvaart, de ‘hoorn des overvloeds’, die op een langwerpige grafsteen rust. Vermoedelijk was Stratokleides een hoge ambtenaar die heeft bijgedragen aan de rijkdom van de stad, waarschijnlijk Smyrna, het huidige Izmir.
Diodotos
De andere grafsteen (tweede afbeelding) is van Diodotos, zoon van Diodotos, zo lezen we op de inscriptie. We zien twee mannen in gezelschap van een jonge dienares en twee dienaren. Het jongetje in het midden laat zijn hoofd treurend rusten in zijn linkerhand. De links afgebeelde, wat oudere man met holle wangen is Diodotos. De naam van de ander, een jongeman, is niet bekend. Tussen de hoofden van beide mannen zijn twee kistjes en enkele boekrollen te zien. Een en ander duidt erop dat zij een goede scholing hebben genoten.
