Het oudste bronzen voorwerp in de Grieks-Romeinse collectie van het Rijksmuseum van Oudheden is dit beeldje van een adorant, een man in aanbidding voor een godheid. Het beeldje dateert uit de Laat-Minoïsche periode, ca. 1580-1475 v. Chr. Op Kreta zijn veel van dit soort adoranten gevonden bij paleizen, heiligdommen en in grotten. Sinds 2000 v. Chr. komen op het eiland bronzen mens- en dierfiguren voor.

Ongepolijst, expressief beeldje

Het beeldje is massief gegoten. Het oppervlak is niet gepolijst, wat het voorwerp een ruwheid geeft die ver af staat van de verfijning in de klassieke Griekse kunst. De houding van de man is dynamisch en expressief: hij buigt zich ver achterover en spant zijn armen voor de borst terwijl zijn hoofd iets naar voren neigt. De spieren zijn geaccentueerd, vooral in de schouderpartij en de bovenarmen. Het haar van de man ligt kort om het voorhoofd en valt in lange krullen tot diep op de rug. Om het slanke middel is een lendenschort gedrapeerd dat door een ronde gordel bijeen wordt gehouden en van achteren afhangt in een punt. Van voren bedekt de samengevouwen doek de dijbenen. Op het hoofd draagt de man een ronde slappe hoed. De onderbenen en handen zijn afgebroken.

Houding

Bij bronzen en aardewerken beeldjes van adoranten varieert de houding nogal eens. De meeste figuren richten één arm op, met de hand tegen de zijkant van het hoofd of net boven de wenkbrauwen. Een pose met twee opgeheven handen komt minder vaak voor; die houding moet waarschijnlijk worden gezien als een blijk van eerbied voor de grote godin van Kreta. De ronde hoed van dit exemplaar is een uniek element.

Kreta

De beschaving op Kreta beleefde haar grootste bloei tussen ca. 2000 en 1450 v. Chr. De vondst van het beroemde paleis van Knossos, begin vorige eeuw, en soortgelijke paleizen elders op het eiland bracht de onderzoekers in contact met een wereld die vierduizend jaar lang verborgen was gebleven. Zij ontdekten wandschilderingen met atleten en stieren, aardewerk met inktvissen en dolfijnen en sieraden in de vorm van bijen met een honingraat.

Vulkaanuitbarsting

Omstreeks ca. 1450 v. Chr. kwam er een abrupt einde aan de bloeiende cultuur en werden alle paleizen, villa’s en steden van de aardbodem gevaagd, waarschijnlijk door een uitbarsting van de vulkaan op het eiland Thera die luchtdrukgolven, aardbevingen, tsunami’s en branden moet hebben veroorzaakt. Alleen het paleis van Knossos werd hersteld en bleef in gebruik, zij het onder vreemde heersers van het vasteland: de Myceense Grieken. Zij werkten liever met terracotta. Het brons werd gereserveerd voor wapens en gebruiksvoorwerpen.

• Kijk voor (meer) afbeeldingen in de collectiezoeker op deze website