Askisten met Eteocles, Polynices en Echetlus
De tragedie van Oedipus is genoegzaam bekend: hij doodde zonder het te weten zijn vader, huwde zijn moeder en verwekte kinderen bij haar. Toen hij de waarheid ontdekte, kon hij de schande noch het daglicht verdragen en stak zich beide ogen uit. De vloek die op hem rustte, zette zich op latere generaties voort.
Dodelijk tweegevecht
Zijn zoons Eteocles en Polynices betwistten elkaar het koningschap over Oedipus’ stad Thebe. De ruzie ontaardde in een oorlogsstrijd die onbeslist bleef. De broers besloten daarop tot een tweegevecht. Daarbij bracht Eteocles zijn broer een dodelijke halswond toe, maar terwijl Polynices door zijn knieën zakte, wist hij nog met z’n laatste krachten toe te slaan. Hij stak zijn broer in de buik en doorboorde diens lever. Beide broers lieten het leven. Nieuwe gevechten tussen de legers laaiden op, waaruit de Thebanen als overwinnaars tevoorschijn kwamen. De strijd tussen Eteocles en Polynices staat beschreven in de tragedie Phoenissae van Euripides.
Askistje met Eteocles en Polynices
Een van de hier afgebeelde terracotta-askistjes sluit nauw bij het verhaal van Euripides aan: links zien we Eteocles die zijn broer in de hals verwondt. Polynices stort ter aarde, maar raakt zijn broer nog met een opwaartse beweging in de buik. Achter de strijders staan gevleugelde demonen met gestrekte rechterarm en een fakkel in de linkerhand. Het is de Etruskische doodsdemon Vanth die klaar staat om de zielen van de doden weg te rukken naar het dodenrijk.
Massaproductie
Askistjes als deze werden tegen het einde van de 2de eeuw in massaproductie in de stad Chiusi gemaakt. Het reliëf werd met mallen uitgevoerd en na het bakken werden de kistjes met felle kleuren beschilderd – de resten daarvan zijn nog te zien. Het deksel toont de overledene, soms aanliggend, zoals op de kisten uit Volterra, maar meestal gewikkeld in een deken op een doodsbed, het hoofd rustend op kussens.
Echetlus versus de Perzen
Een tweede favoriet thema van de terracotta-werkers in Chiusi was de strijd tussen Echetlus tegen de Perzen. De antieke schrijver Pausanius vermeldt in zijn reisbeschrijving van Griekenland een wandschildering in de Stoa Poikilè (de ‘schilderijengalerij’) in Athene over de slag bij Marathon (490 v. Chr.). Tijdens deze strijd om de Griekse vrijheid verscheen plotseling een man die eruitzag als een boer, gewapend met een ploegschaar. Met dit wapen doodde hij duizenden Perzen. De Grieken kregen van godswege de opdracht om eer te bewijzen aan deze held Echetlus.
Askistje met Echetlus
De afbeelding op een van de hier afgebeelde askistjes gaat waarschijnlijk terug op de beroemde wandschildering waar Pausanius het over heeft. We zien Echetlus op de rug. Hij is naakt, op een band om de buik na, en heft zijn ploegschaar om de genadeslag toe te brengen aan een gevallen Perzische soldaat. Tegenover hem staat een Griekse krijger met helm en korte cape.
Oorlogen en onrust
De bloedige strijdscènes op de hier afgebeelde askistjes markeren een periode waarin Italië werd geteisterd door oorlogen. Ze tonen misschien ook de neergang van de Etruskische cultuur in die tijd. Mogelijk verwijst de strijd van de boer tegen de soldaten naar de landhervormingen die door de Romeinen werden opgelegd aan Etrurië. Daarover ontstond grote sociale onrust in Italië.
