Spanning in de werkplaats
Het eerste reliëf (1320 v.Chr., 49 centimeter hoog) gunt ons een kijkje in een oud-Egyptische werkplaats. Bovenin zien we een aantal timmerlieden aan het werk. Links is een man een plank aan het zagen. De plank is vastgebonden aan een paal in de grond, de Egyptische versie van een bankschroef. Rechts zien we drie werklieden op krukjes zitten. Twee van hen schaven houten onderdelen met een dissel, de derde bewerkt met een houten hamer en een beitel een plank die hij tussen zijn voeten heeft geklemd. Uiterst rechts staat een andere zagende figuur. Onderin staan vijf kleine figuren een groot houten voorwerp af te werken, vermoedelijk de kajuit voor een schip.
Opmerkelijke scène
Links van de kajuit is een opmerkelijke scène te zien: een schrijver die de voorman van de werkplaats aan de tand voelt. De laatste is druk aan het gebaren en ziet er niet ontspannen uit. Dat is ook geen wonder. Tegenover hem staat een vertegenwoordiger van het gezag, die precies noteert of de werkplaats wel aan zijn verplichtingen voldoet. Net als de voorman draagt de schrijver een tot even boven de knie reikende tuniek met wijde armsgaten en daarover een brede doek als een soort overschort. In zijn linkerhand houdt hij een papyrusrol of een schrijfplankje, terwijl hij met zijn rechterhand een biezen penseel hanteert.
Tafereeltjes van dagelijks leven
In de kunstwereld van het Nieuwe Rijk (1539-1077 v.Chr.) zijn dergelijke tafereeltjes van het dagelijks leven niet ongewoon. Wandschilderingen of reliëfs als deze worden in graven gevonden. Officieel waren ze bedoeld om de dode te helpen zijn aardse leven voort te zetten in het hiernamaals. Maar al in het Oude Rijk (2543-2120 v.Chr.) zien we dat kunstenaars er plezier in krijgen om dit soort voorstellingen een eigen karakter te geven. Die tendens bereikt een hoogtepunt in de zogenoemde Amarna-periode (18de dynastie, 1353-1332 v.Chr.) en de overgang naar de 19de dynastie.
Reliëf uit graf Horemheb
Een ander monument, net als het werkplaatsreliëf afkomstig uit het grafveld van Sakkara, zo’n dertig kilometer zuidwestelijk van Caïro, geeft informatie over de activiteiten van een schrijver. Op de tweede afbeelding is een detail van de reliëfs uit het graf van Horemheb te zien (1330 v.Chr., 90 centimeter hoog). De reliëfs behoren tot de topstukken van het Rijksmuseum van Oudheden. Horemheb was opperbevelhebber van de Egyptische legers ten tijde van de jonge koning Toetanchamon (1333-1323 v.Chr.) en kwam vier jaar na de dood van koning zelf op de troon. Uit zijn generaalsperiode dateert een schitterend grafmonument in Sakkara.
Schrijver juicht mee
Op de tweede afbeelding staat rechts de generaal die een huldiging ondergaat vanwege belangrijke overwinningen die hij op het slagveld heeft behaald. De generaal juicht. Links staat een schrijver met opgestoken hand mee te juichen (zie ook derde afbeelding). In de andere hand houdt hij een schrijfpalet geklemd. De bakjes voor rode en zwarte inkt staan duidelijk afgebeeld. De schrijver draagt een kunstig gevlochten pruik en een lange tuniek met een doek als overschort. Opvallend is de punt van een aparte voorschoot die onder zijn kleding uit piept. Het is een kostuumonderdeel dat we ook zien in het tenue van de soldaten die samen met geboeide gevangenen achter de schrijver zijn afgebeeld. Kennelijk was de schrijver dus een ‘legerschrijver’. Hij moest bij de huldiging aanwezig zijn omdat hij de gevangenen had geregistreerd.
