Schrijfoefening op papyrus
Papyrus was een relatief duur schrijfmateriaal. Voor de meeste gewone doeleinden gebruikten de Egyptenaren liever afwasbare houten schrijfplanken, scherven aardewerk of kalksteensplinters (ostraka). Toch moesten leerling-schrijvers ervaring opdoen met papyrus. Later zouden ze daar immers de kostbare overheidsakten en religieuze teksten op moeten vastleggen. Op de hier afgebeelde papyrusrol uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden (1250 v.Chr., 10 centimeter hoog) is te zien hoe zo’n schrijfoefening eraan toeging.
In de schrijfklas
Meerdere leerlingen uit een klas deelden samen een rol. Onder leiding van een ervaren ambtenaar maakten ze kennis met de verschillende soorten documenten die ze later zouden maken. Naast het dagelijkse kantoorwerk leerden vooral jongens zelden meisjes rekenen, meetkunde en grammatica. Ze kregen waarschijnlijk lijsten gedicteerd met plaatsnamen, ambten en instellingen, maten en gewichten, mineralen, planten en dieren. Modelbrieven werden gevolgd door lessen in het opstellen van rapporten. Of ze kregen een satirische tekst gedicteerd over verschillende beroepen of levenslessen van wijze mannen uit het verleden.
Oefening op de achterkant trekt aandacht
De voorkant van deze papyrus vertoont nog de sporen van administratieve teksten. Op de achterkant ging een tweede leerling verder met het oefenen van zijn modelbrieven. Opmerkelijk hierin is de vermelding van “Apiroe die steen aanvoeren voor de grote pyloon van [de tempel van] Ramses-meryamon” (meryamon betekent ‘geliefd door de god Amon’) . Mogelijk komt de benaming Apiroe overeen met de Bijbelse Hebreëen en worden hier Palestijnse gastarbeiders of krijgsgevangenen bedoeld die een tempel van koning Ramses II helpen bouwen. Omdat de Bijbel vermeldt dat de Joden in Egypte werden ingeschakeld bij bouwwerken voor de farao, heeft deze passage veel aandacht getrokken, zonder dat er iets met zekerheid te bewijzen viel.
Hergebruikte papyrus
Na de schrijfoefening waste de leraar met de spons de administratieve teksten van de voorkant om de papyrus opnieuw te kunnen gebruiken. Zon hergebruikte papyrus heet palimpsest en is herkenbaar aan de grauwe kleur, veroorzaakt door resten inkt in de poriën van het schrijfblad. In dit geval is de papyrus bovendien verlengd met een blanco stuk tussen de modelbrieven op de achterkant. Daarop konden twee volgende leerlingen zich dan weer uitleven. Leerling nummer drie kalligrafeerde de volledige titulatuur van koning Ramses II (zie onderste afbeelding), waardoor de papyrus prima kon worden gedateerd. Een vierde leerling schreef het resterende stuk op de achterkant vol met magische teksten. Ook de voorkant werd door een vijfde leerling helemaal met magische teksten gevuld. Het lijkt erop dat de papyrus uiteindelijk in het archief van een professionele wonderdokter of magiër is beland, samen met twee andere handschriften met toverspreuken die eveneens in het bezit zijn van het Rijksmuseum van Oudheden.
Magische teksten
Papyri met magische teksten waren bedoeld als voorbeeldboek om patiënten te behandelen tegen klachten als hoofdpijn, buikpijn, slangenbeten of steken van schorpioenen, of om vrouwen een voorspoedige bevalling te garanderen. Delen van de tekst konden op een apart stukje papyrus worden gekopieerd, dat om de hals van de patiënt werd gehangen of onder zijn hoofd werd gelegd.
