Kommetjes van de welgestelden
In 1806 deden Franse soldaten in de buurt van Nijmegen een opmerkelijke vondst. Ze ontdekten drie zilveren kommetjes die waarschijnlijk in de Romeinse tijd waren gebruikt tijdens rites ter ere van de vruchtbaarheidsgodin Kybele. De soldaten verkochten de voorwerpen aan ‘Joden’, zoals het in een verslag uit 1830 staat.
Omzwervingen
Toevallig was er omstreeks dezelfde tijd in de nabije omgeving zilverwerk gestolen. De Joden werd gedagvaard en voor het schepengerecht gebracht. De schepen van de stad zag al gauw in dat de zilveren kommetjes niet tot het gestolen zilverwerk behoorden, maar afkomstig waren uit de Romeinse tijd. Hij kocht ze. Na zijn dood kwamen ze via een veiling in bezit van het Museum van Oudheden in Leiden. In 1924 gingen twee kommetjes bij een ruil naar Nijmegen, waar ze nu compleet te zien zijn in het Valkhofmuseum. Het andere kommetje bleef in Leiden achter.
Godin Kybele
Op de eerste van de twee afbeeldingen zien we op de 19 centimeter lange steel van het kommetje een buste van de godin Kybele, herkenbaar aan de muurkrans of stadskroon (decorana muralis) op haar hoofd en het leeuwtje dat zij op haar linkerarm draagt. Haar rechterhand wijst naar beneden. Haar gewaad wordt bijeengehouden door twee fibulae of kledingspelden. Aan weerskanten van haar hoofd zijn twee leeuwenkoppen te zien. Onder haar rechterwijsvinger is een klokje aan een ring afgebeeld en daarnaast een korenaar. De rest van de steel is versierd met guirlandes. Waar de steel vastzit aan het kommetje, zien we twee vogelkoppen met lange snavels. Kybele, van oorsprong een Phrygische godin, werd omstreeks 200 v. Chr. in Rome geïntroduceerd en vereerd als vruchtbaarheidsgodin. Meestal is ze afgebeeld als een godin op een troon, dikwijls tussen twee leeuwen en met een leeuw op schoot.
Huishoudelijk zilverwerk
Het kommetje behoort tot een serie casseroles. Gezien de stijl van de versiering op de steel moet het voorwerp worden gedateerd in de 2de of 3de eeuw na Chr. Kommetjes als dit behoorden tot het huishoudelijk zilverwerk van de welgestelden. Een complete set (ministerium) omvatte eetzilver (argentum escarium) en drinkzilver (argentum potorium). Daar hoorde dan ook offergerei bij voor religieuze handelingen in huiselijke kring, evenals meubelstukken als klaptafels, toiletgerei en pronkzilver.
De kommetjes behoren tot het drinkzilver. Waarschijnlijk waren het scheplepels. Gezien de afbeeldingen van goden en religieuze scènes op enkele ervan vervulden ze mogelijk een functie bij religieuze handelingen.
Inklapbare drievoet
De zilveren poot van een inklapbare drievoet (tweede afbeelding, 63,5 centimeter hoog) behoorde ook tot een set van welgestelden. De drievoet was multifunctioneel: er kon een tafelblad op worden geplaatst, een bijpassende schaal of een ketel. De meeste gevonden drievoeten zijn van brons. Op veel afbeeldingen uit de oudheid zijn dergelijke driepotige tafeltjes te zien. Ze staan dan als eettafeltjes naast de bedden waarop men half liggend de maaltijd gebruikte. De afgebeelde zilveren poot is bovenaan versierd met een uraeus, de heilige Egyptische koningsslang. Dat zou kunnen wijzen op een religieuze functie. De poot is opgebaggerd uit de Maas bij Stevensweert.
