Viziermasker uit Leidse polder
Bij opgravingen in de polder Roomburg bij Leiden deden archeologen in 1996 een spectaculaire ontdekking. Ze vonden een prachtig bewaard gebleven bronzen viziermasker uit de Romeinse tijd. Het voorwerp kwam tevoorschijn uit de bedding van de zogenoemde ‘gracht van Corbulo’, een kanaal dat de Romeinse generaal Corbulo omstreeks 47 na Chr. door zijn soldaten had laten graven om een verbinding tot stand te brengen tussen de Rijn en de Maas.
Gordon
Op het masker zien we het gezicht van een jongeman met krullend haar en bakkebaarden. In de ogen, de mond en de neus zitten openingen. Het masker is uit één stuk brons in reliëf gemaakt. De vormgeving is tamelijk gedetailleerd: je ziet wenkbrauwen, wimpers en een lijntje om de lippen. Aan de bovenkant zit een afgebroken scharnier waarmee het masker was bevestigd aan een Romeinse ruiterhelm. Onder de oren zijn gaatjes gemaakt waardoor leren riempjes konden worden gehaald om het masker vast te maken. Vanwege de weelderige bos krullend haar wordt het viziermasker ook wel het Gordon-masker genoemd, naar het gelijknamige tv-personage.
Psychologische oorlogsvoering
De helmen met viziermaskers werden vooral gedragen bij dressuurdemonstraties en toernooien (hippica gymnasia). Zowel de paarden als hun ruiters werden daarvoor in rijk versierde uitrustingen gestoken. Die moesten bescherming bieden, maar ook indruk maken op de omgeving. Dat psychologische effect maakte ze tevens geschikt voor de strijd, zoals blijkt uit de vondst van Romeinse viziermaskers op een voormalig slagveld bij Kalkriese in Duitsland. Op die plek werden de legioenen van de Romeinse generaal Varus in 9 na Chr. In de pan gehakt door de Germanen. Er is niet veel fantasie voor nodig om te bedenken dat het een imponerende strijd moet zijn geweest: de luidruchtige, bloedige gevechten in combinatie met de uitdrukkingsloze bronzen of zilveren gezichten van de Romeinen te paard.
Paarden
Naast het Gordon-masker, dat in de buurt van het voormalige Romeinse fort Matilo werd ontdekt, lagen ook paardenbotten en een hoeveelheid Romeins paardentuig. Dat is opmerkelijk omdat steeds werd aangenomen dat er in fort Matilo alleen infanterie-eenheden gelegerd waren en geen cavalerie. Hoe het masker op die plek terecht is gekomen, is onduidelijk.
