Amor als symbool van de dood
Het hier afgebeelde barnstenen beeldje (11 centimeter hoog) is afkomstig uit een Romeins graf in Heerlen en dateert uit de 2de eeuw na Chr. Het beeldje stelt de god Amor voor, herkenbaar aan de vleugels op zijn rug en zijn jeugdige uiterlijk. Amor is in dit geval niet de god van de liefde. De gebogen rechterarm boven zijn hoofd en de gesloten ogen duiden erop dat hij slaapt. In de Romeinse keizertijd was dit een veelgebruikt grafsymbool. Amor symboliseert hier de doodsslaap van de overledene.
Hagedis, fakkel en leeuw
De hagedis en de fakkel die naast en boven Amor zijn weergegeven, zijn eveneens symbolen van de dood. Amor slaapt met de huid van een leeuw om zich heen, een attribuut dat is geleend van de god Hercules. De kop van de leeuw, zijn staart en drie van z’n klauwen zijn uitgesneden aan de achterkant van het beeldje. De vierde leeuwenklauw, die aan de voorkant zichtbaar is, houdt Amor met zijn linkerhand voor zich.
Barnsteenroute
Beeldjes van barnsteen zijn zeldzaam. In het hele gebied van het voormalige Romeinse rijk worden ze maar sporadisch aangetroffen. Een uitzondering vormt de stad Aquilea, een belangrijk productiecentrum van barnstenen voorwerpen in Noordoost-Italië. Hier zijn grote aantallen barnstenen voorwerpen teruggevonden. De stad lag aan het einde van de zogenoemde barnsteenroute die begon in het Baltische gebied. Daar spoelde het materiaal langs de kusten in onregelmatige klompen aan, losgewoeld uit submariene lagen van de zeebodem. De barnsteenroute liep via Polen, Slowakije en Tsjechië naar het Romeinse rijk en vervolgens langs de oostkant van Wenen via de Julische Alpen naar Aquilea.
Luxe-artikelen
De natuurlijke kleur van barnsteen is lichtgeel tot bruingeel. Door blootstelling aan de lucht verandert de kleur in oranjerood tot bruinrood en gaat het oppervlak barsten. Het materiaal is zacht en eenvoudig te bewerken. De barnsteenbewerking in Aquilea beleefde een bloeitijd van omstreeks 70 tot 200 na Chr. De Romeinen geloofden in de kwaad afwerende werking en genezende eigenschappen van barnsteen, maar beschouwden de barnstenen voorwerpen vooral als een luxe-artikel met een bijzondere decoratieve waarde.
Toch niet uniek
Het beeldje uit Heerlen werd aangemerkt als een unieke vondst, tot er in 1982 bij een opgraving in een Romeins grafveld in Nijmegen een soortgelijk grafbeeldje werd gevonden in een graf met twaalf barnstenen bijgiften. Overigens was het hier afgebeelde beeldje niet de enige barnstenen vondst uit de Heerlense grafkist. Er werden ook nog twee dierfiguurtjes, een drinkschaaltje, een spinrokken (een stok om wol of vlas mee te spinnen) en een grote kraal van barnsteen aangetroffen.
