Benen werktuigen

Na de laatste ijstijd moet het gebied van de Noordzee tussen Nederland en Groot-Brittannië een weids dal zijn geweest met talrijke plassen en meren, dat werd doorsneden door dominante voorlopers van de Maas, Rijn en Thames. Uit die periode, het mesolithicum (8800-4900 v. Chr.), zijn benen werktuigen bewaard gebleven die normaal gesproken waren vergaan, zoals getande benen speer- en pijlpunten voor de jacht op klein wild (8 centimeter lang, tweede afbeelding).

Organische resten

In de klei en het veen van de latere zeebodem bleven voorwerpen van vergankelijk materiaal goed geconserveerd. Op het land zijn organische resten zeer zeldzaam. In de meeste gevallen waren het werktuigen van been en gewei die bij baggerwerkzaamheden of de kanalisering van beken naar boven waren gehaald. Door de aanleg van de Maasvlakte 1 en 2 westelijk van Rotterdam, de Zandmotor en werkzaamheden voor de kustverdediging zijn er sinds de jaren tachtig veel vondsten bij gekomen. Inmiddels zijn er zo’n duizend spitsen van been of gewei bekend. In alle gevallen gaat het om losse vondsten zonder oorspronkelijke context. Dat maakt het moeilijk om te achterhalen hoe ze zijn gemaakt, waarvoor ze werden gebruikt, of ze uit een nederzetting kwamen of verloren zijn geraakt tijdens de jacht of visserij.

Jagen op dieren

De hier afgebeelde getande spitsen zijn gemaakt van been en gewei. Daaruit werden lange repen gesneden die door slijpen en kerven in de juiste vorm werden gebracht. Aan de hand van onderzoek in andere delen van Europa, met name Zweden, Denemarken en de Baltische staten, kan worden vastgesteld dat grote spitsen van been of gewei werden gebruikt voor de jacht op de eland, het edelhert, het wildzwijn en ook op zeehonden. De kleine pijlpunten waren bedoeld voor kleinere dieren als ree, bever, pelsdieren, vogels en vissen. Speren werden in die tijd ook gebruikt als wapen.

Vondsten Maasvlakte

De herkomst van de vondsten op de Maasvlakte, waaronder vrij veel vuurstenen voorwerpen, is zoals gezegd in veel gevallen onduidelijk. Wel staat vast dat het droge land van de Noordzee een zeer rijk ecosysteem had met een rijkdom aan grote zoogdieren, vis en trekkende watervogels. Voor de mesolithische mens een ideaal gebied om aan de kost te komen.

1. De voorwerpen | Relevante voorwerpen