In 1913 en 1925 kwamen er tijdens opgravingen in Rijnsburg veertien inhumatiegraven en vierendertig crematiegraven tevoorschijn (een inhumatiegraf is een graf met een skelet). In een van die graven zijn drie bijzondere grafgiften gevonden: een gesp, het beslagplaatje van een riem, beide uit de zevende eeuw, en een muntgewichtje uit de zesde eeuw. De indrukwekkende gesp duidt erop dat er in Rijnsburg mensen van koninklijken bloede hebben gewoond.

Gesp

De gesp (630-640, eerste afbeelding) is de sluiting van een leren riem, bestaande uit een beugel, een doorn met daarop een doornschild en een grote rechthoekige plaat. Het voorwerp is 10,5 bij 4,6 centimeter en weegt 72 gram. Het is vrijwel zeker door een man gedragen.

Versiering van de gesp

De dikke ijzeren beugel en doorn zijn met golfpatronen versierd. Het doornschild heeft de vorm van een afgeplatte driehoek, met in het binnenveld ineengevlochten filigraanbandjes die van dik naar dun verlopen – waarschijnlijk een slangenpatroon. Daaromheen zien we een brede rand van email-cloisonné met rood granaat (almandijn) en stukjes blauw glas in gouden celletjes. Onder het doorzichtige granaat is gewafeld goudfolie aangebracht om de stenen te laten schitteren. Het doornschild is om het dunne deel van de beugel geslagen en aan de achterkant vastgezet.

Gespplaat

De gespplaat bestaat uit een dun gouden plaatje met ingewikkelde vlechtpatronen van filigraandraden, dat in een zilveren plaat is gevat. Op de ijzeren rand zijn gevlochten filigraandraden vastgezet die als een kader om de middenplaat heen lopen. Het vlechtpatroon bestaat uit twee slangen of draken die symmetrisch in elkaar zijn gevlochten. De beslagplaat was met zes vergulde nagels op de riem bevestigd.

Beslagplaatje

Het beslagplaatje (630-640, tweede afbeelding) is voorzien van een plaatje email-inlegwerk in zilver van 4 bij 2 centimeter. Het heeft een consistent patroon van rood, wit en blauw, en in het midden een cirkeltje. Het patroon lijkt op een tekentafel te zijn ontworpen. Het plaatje is van rood almandijn waaronder gewafeld goudfolie zit. Het blauw en wit zijn verkregen door een kalkhoudende pasta.

Muntgewicht

Het muntgewichtje van 2,2 bij 2,1 cm (550-650, derde afbeelding) weegt 22,7 gram. Het oorspronkelijke gewicht was iets meer, namelijk 1 Romeins ons (uncia), is ongeveer 23 gram. Dat is te zien aan de versiering die bestaat uit een kruis, geflankeerd door Griekse aanduidingen van het cijfer 1 en de eerste letter van het woord uncia. Van dit type ‘Byzantijns’ muntgewichtje zijn er tot nu toe tien uit Nederlandse vondsten bekend, waaronder een uit het nabijgelegen Oegstgeest.

Andere voorwerpen uit het grafveld

Behalve de afgebeelde bijzettingen werden in het Rijnsburgse grafveld nog talrijke andere voorwerpen gevonden, waaronder luxueuze fibula’s (mantelspelden), glazen, kralen van barnsteen en glas, benen kammen en urnen. Het grafveld, dat werd blootgelegd tijdens zandwinningswerkzaamheden, moet veel uitgestrekter zijn geweest dan nu bekend is.

Vroegmiddeleeuwse nederzetting

Van Rijnsburg is ook een vroegmiddeleeuwse nederzetting bekend. Die dateert uit de zevende tot tiende eeuw. De nederzetting lag aan de zuidkant van een brede getijdenkreek die onderdeel was van de Rijnmonding. Hier is een drietal langwerpige huizen teruggevonden. Daarbij werd tamelijk veel Merovingisch import-aardewerk aangetroffen. Resten van vroegmiddeleeuwse graven en nederzettingen zijn ook in de omgeving van Rijnsburg gevonden, zoals in Oegstgeest, Katwijk, Valkenburg en Koudekerk, plus het duingebied ten zuiden van de Rijn.