Echt of fantasie?

In 2015 ontving het Rijksmuseum van Oudheden een bijzondere schenking: een verzameling ‘figuurstenen’. Dit soort objecten roept veel discussie op binnen de archeologische wereld. Omdat ze zomaar los in de bodem zijn gevonden, zijn de stenen wetenschappelijk gezien moeilijk te duiden: werden ze bewerkt door onze prehistorische voorouders, of zijn de vormen die wij erin zien het product van onze moderne fantasie? Een aantal van deze stenen konden bezoekers zelf komen bekijken.

Prehistorische kunst

De oudste kunst van Europa bestaat uit figurines uit de laatste ijstijd, vanaf zo’n 40.000 jaar geleden. In grotten in Frankrijk en Centraal-Europa zijn venusfigurines en dierfiguurtjes van ivoor, bot, steen of klei gevonden. Maar de vraag is of er in de prehistorie niet veel meer kunst is gemaakt dan archeologen tot nu toe hebben aangetroffen.

Figuurstenen: feit of fictie?

Mensen vinden namelijk in het veld regelmatig voorwerpen die aan kunst doen denken. Het zijn stukken vuursteen of zandsteen die, soms met een beetje fantasie, treffend lijken op een mammoet of een beer. De figuurstenen leiden binnen de archeologie tot veel discussie. Zijn het door de mens gemaakte kunstvoorwerpen of niet? Wetenschappelijk gezien zijn het probleemgevallen: dateren is onmogelijk, ze passen slecht binnen een stijl en hun vorm kan evengoed op natuurlijke wijze tot stand zijn gebracht. Sommigen betogen juist dat de gelijkenis niet toevallig is. En dat de mens in het verleden, net als wij, iets erin gezien moet hebben.

Figuurstenen