Oude sileen
Saters en silenen zijn de volgelingen van de wijngod Dionysus, die door de Romeinen werd vereerd onder de naam Bacchus. Het zijn allebei mengwezens: half mens, half dier. Saters vertonen de kenmerken van een bok en zijn verwant aan de bosgod Pan. Silenen hebben de eigenschappen van een paard en staan hierdoor in verbinding met de centauren. Oorspronkelijk was er geen verschil tussen saters en silenen, tot er in de 5de eeuw v. Chr. een onderscheid werd gemaakt: de wijze, oude sileen was als een vader en opvoeder voor de jonge, ondeugende saters.
Gevangen door mensen
Uit enkele mythologische verhalen is op te maken dat de sileen in de woeste randgebieden van Griekenland woonde en in verlaten gebieden op de Peloponnesus. In de bossen leefde hij tussen de wilde dieren en kon hij tijdens de jacht worden gevangen door mensen. In een verhaal van de Griekse geschiedschrijver Herodotus (5de eeuw v. Chr.) wordt een gevangen sileen voorgeleid aan de legendarische koning Midas, waar de wijze sileen de nietigheid van het menselijk bestaan openbaart.
Diepste wijsheid en ervaring
De sileen werd beschouwd als een ernstig wezen met geheime kennis die stoelde op de diepste wijsheid en ervaring. Ook daarin is hij verwant aan de centaur. Maar ook hier zijn er twee kanten. De wijze centaur kan door overvloedige wijnconsumptie buiten zinnen raken en vreselijke misdaden begaan, terwijl de sileen alleen al door zijn dierlijke uiterlijk de mensen vaak schrikt aanjaagt, zich soms te buiten gaat aan wijn, en dan bosnimfen en maenaden lastigvalt. Maenaden zijn sterfelijke en onsterfelijke nimfen die Dionysus gezelschap houden.
Beeldje van oude sileen
Het hier getoonde, massief gegoten bronzen beeldje dateert uit de Romeinse keizertijd. We zien een oude sileen die maar enkele dierlijke trekken vertoont: paardenoren, zware wenkbrauwen en een stompe mopsneus. Hij is kaal, heeft een golvende baard en een gezet maar lenig lichaam. Door de geneugten van de wijn lijkt hij ietwat onvast ter been. Het rechterbeen is naar achteren geplaatst en draagt het volledige lichaamsgewicht. Deze houding is geïnspireerd door de Griekse beeldhouwkunst en wordt contrapost genoemd.
Pantervel en attributen
De kleding van de sileen is voor een deel van het lichaam gegleden. Het is een pantervel, gezien de klauwen die afhangen bij de linker bovenarm en het linker onderbeen. Dit kledingstuk behoort toe aan de maenaden. De sileen heeft in beide handen attributen vastgehouden. Hij heeft misschien een thyrsus-staf gedragen, ook een attribuut van de maenaden. In de andere hand droeg hij waarschijnlijk een druiventros, het symbool van Dionysus/Bacchus, of een drinkbeker.
