Keizer Maximianus Herculius
Dit meer dan levensgrote marmeren beeld toont ons de Romeinse keizer Maximianus Herculius. Hij regeerde tussen 286 en 305 na Chr. Het beeld werd omstreeks 1800 gevonden in Utica, het huidige Bou-Chater in Tunesië. In 1824 werd het voor het Rijksmuseum van Oudheden aangekocht door J.E. Humbert, een ingenieur die vaker in Tunesië zaken deed voor het museum.
Veldheer
De keizer is hier afgebeeld als veldheer, met laarzen, een tunica en een borstpantser met daaroverheen een mantel. Om zijn middel is een gordel geknoopt. In zijn verdwenen linkerhand hield hij een lans waarvan nog een klein gedeelte bewaard is gebleven. De achterkant van het beeld is niet zorgvuldig bewerkt, wat erop duidt dat het oorspronkelijk in een nis heeft gestaan en alleen van de voorkant kon worden bekeken.
Griffioenen en een adelaar
Het borstpantser is versierd met verschillende reliëfs die een propagandistische betekenis hebben: het zijn symbolen van de macht en kracht van de keizer. Op borsthoogte zien we twee griffioenen (fabeldieren met het lichaam van een leeuw en de kop en vleugels van een adelaar) tegenover elkaar. Griffioenen zijn verbonden met de machtige god Apollo. Onder deze dieren is een adelaar afgebeeld met een bliksem in zijn klauwen; beide behoren tot de attributen van de oppergod Jupiter. Tegen de stut bij het linkerbeen is een cornucopiae gebeeldhouwd, een hoorn des overvloeds.
Vervangbaar hoofd
De kop hoort eigenlijk niet bij de romp, hoewel hij wel samen met het beeld is gevonden. Het beeld dateert van eind 2de eeuw. De kop is ongeveer een eeuw later gemaakt. De Romeinen maakten wel vaker beelden waarop een los hoofd kon worden geplaatst. Dat was makkelijk als er een nieuwe keizer kwam. Dan hoefde alleen de kop worden vervangen.
Zeldzaam portret
Van Marcus Aurelius Valerius Maximianus (bijgenaamd Herculius), zoals zijn volledige naam luidt, zijn niet veel portretten bekend. Dat maakt dit beeld des temeer bijzonder. Maximianus was van tamelijk lage komaf. Hij werkte zich op via het leger. Toen zijn vriend Diocletianus in 286 keizer werd, benoemde hij Maximianus tot mede-keizer en verdeelde hij het keizerrijk in tweeën: hijzelf regeerde over het oostelijk deel, zijn vriend over het westen.
Opstand en rebellie
Het was een roerige periode voor het Romeinse rijk. Barbaarse stammen vielen het rijk op verschillende plaatsen binnen en in het binnenland kwamen volkeren in opstand tegen het gezag. Maximianus moest dan ook veel veldtochten ondernemen om onder andere in Brittannië, Gallië en Germanië (respectievelijk Engeland, Frankrijk en Duitsland) de rebellie de kop in te drukken.
Succesvolle veldtocht
Tussen 296 en 298 leidde Maximianus een veldtocht in het Noord-Afrikaanse Mauretanië tegen opstandige Berbers en bracht hij de winter door in Carthago. Mogelijk was zijn overwinning aanleiding om zijn portret als eerbewijs op de hier afgebeelde romp te plaatsen. Na zijn aftreden in 305 heeft hij nog enkele keren geprobeerd om keizer te worden, maar dat mislukte.
