Egypte en Nubië

De Nijl

De Griekse historicus Herodotos (484-426 v. Chr.) noemde Egypte een geschenk van de Nijl. Hij had het land bezocht en beschreven, en hij had gezien hoe belangrijk de Nijl voor de Egyptenaren was. Tot op de dag van vandaag is hij dat gebleven. De ruim 6750 kilometer lange rivier, na de Amazone de langste rivier ter wereld, vormt de levensader van het land. Dat is al zo sinds de eerste bevolkingsgroepen 90.000 jaar geleden in het Nijldal neerstreken en er omstreeks 6000 v. Chr. de eerste boerendorpen verrezen.

Verenigd Egypte

Over het oude Egypte is veel bekend. We weten dat het rijk van de farao’s omstreeks 3100 v. Chr. is ontstaan. We weten ook hoe de Egyptenaren woonden en werkten, wat ze aten en dronken, hoe hun hiërogliefenschrift in elkaar zat, wat voor muziekinstrumenten ze bespeelden, welke cosmetica ze gebruikten, waarom ze in een hiernamaals geloofden, welke goden ze vereerden en hoe ze hun doden begroeven. Omstreeks 3100 v. Chr. werd het land onder één koning verenigd. Toen begon ook de geschiedenis van de dertig faraonische dynastieën.

De voorwerpen

Ruim negentig voorwerpen uit de Egyptische collectie, van een prehistorisch houten bootje tot christelijke Fayoem-portretten uit de eerste eeuwen na Chr. En natuurlijk ook mummiekisten, sieraden en godenbeelden.

Bekijk thema

Inleiding: het oude Egypte

De Griekse historicus Herodotos (484-426 v. Chr.) noemde Egypte een geschenk van de Nijl. Hij had het land bezocht en beschreven, en hij had gezien hoe belangrijk de Nijl voor de Egyptenaren was.

Bekijk thema

Thema 1: in het land der doden

Is er leven na de dood? Voor de oude Egyptenaren was de dood niet het einde van het leven, maar het begin van de overgang naar een nieuw bestaan. De dode werd opnieuw geboren om eeuwig voort te leven in het hiernamaals.

Bekijk thema

Thema 2: mummies en andere doden

Veel filmmakers en boekenschrijvers hebben zich laten inspireren door mummies, piramides, tempels en graven. Zij zien het oude Egypte graag als een geheimzinnige wereld die doordrenkt is van banvloeken en magie.

Bekijk thema

Thema 3: piramides en koningsgraven

's Morgens vroeg, als de nevel nog in het slapende Nijldal hangt, zijn de piramides op de woestijnplateaus langs de rivier al warm van de zon. Al eeuwenlang vormen de piramides het middelpunt van de toeristenindustrie in Egypte.

Bekijk thema

Thema 4: godsdienst en goden

Het christendom, het jodendom en de islam hebben één god. De oude Egyptenaren hadden er vele. Elke god vertegenwoordigde een natuurlijke of bovennatuurlijke kracht, of een wetmatigheid.

Bekijk thema

Thema 5: hiërogliefen en het schrift

In het Rijksmuseum van Oudheden zijn ze volop te zien: in steen of op potten gekerfde afbeeldingen van vogels, zittende of staande mensen, slangen, slakken, leeuwen, schalen, boogjes of staafjes. Dat is het hiërogliefenschrift.

Bekijk thema

Thema 6: de macht van de farao

De farao, de koning, was de onbetwiste heerser over het oude Egypte, al is het niet duidelijk of hij door de hele geschiedenis heen altijd de absolute macht bezat. Er waren ook ruzies over zijn opvolging en strijd om de troon.

Bekijk thema

Thema 7: kunst in het oude Egypte

Wat is kunst? En wat niet? "Eigenlijk is er geen kunst. Er zijn alleen kunstenaars", schrijft de Britse kunsthistoricus Ernst Hans Gombrich (1909-2001) in zijn beroemde standaardwerk The Story of Art.

Bekijk thema

Thema 8: astronomie, geneeskunde en wiskunde

In de wereld van de oude Egyptenaren waren wetenschap, religie en magie nauw met elkaar verbonden. Dat gold onder andere voor de geneeskunde en de astronomie.

Bekijk thema

Thema 9: economie en arbeidsmarkt

Land- en tuinbouw, veeteelt en visserij waren de belangrijkste middelen van bestaan in het oude Egypte. De Nijl was daarbij van cruciaal belang. Het Nijldal beslaat maar een betrekkelijk klein deel van Egypte, maar het dal is alles.

Bekijk thema

Thema 10: Egyptische krijgers en legers

Hoewel de oude Egyptenaren soms worden afgeschilderd als een vredelievend volk, deinsden zij er niet voor terug om hun vijanden met grof geweld te lijf te gaan.

Bekijk thema

Thema 11: opvoeding en onderwijs

Opvoeding en vorming waren voor de meeste oude Egyptenaren een zaak van het gezin. Opgroeiende kinderen werden in de praktijk gevormd. Ze deden praktische kennis op door hun ouders een handje te helpen.

Bekijk thema

Thema 12: de modieuze mens

Op sommige oud-Egyptische muurschilderingen zijn afbeeldingen te zien van mensen met een zalfkegel op het hoofd, een vettig bolletje met geurige kruiden dat door de warmte begon te smelten waardoor het hoofd werd omgeven door een wolk van parfum.

Bekijk thema

Thema 13: eten en drinken in Egypte

De maaltijd van de gewone Egyptenaar bestond meestal uit brood, bier en enkele groenten. Brood en bier werden gemaakt van gerst en tarwe en waren voor de meeste Egyptenaren lange tijd het belangrijkste voedselproduct.

Bekijk thema

Thema 14: Nederland, Leiden en Egypte

De belangstelling in Nederland voor het oude Egypte dateert al van ruim vier eeuwen terug. In de zeventiende eeuw begonnen Hollandse zeelui en kooplieden oud-Egyptische voorwerpen te verzamelen om ze te verkopen in eigen land.

Bekijk thema

Thema 15: Leidse opgravingen in Egypte

Wat is de lol van het graven naar oudheden in een woestijn? Is het de spanning? Het avontuur? Een egyptoloog beschreef zijn ervaringen zo: "Het geluid van hakken in het zand is de mooiste klank die je je kunt voorstellen."

Bekijk thema

Thema 16: het graf van Horemheb

Leidse en Engelse archeologen bereikten in 1975 een mijlpaal in de onderzoeksgeschiedenis van het Rijksmuseum van Oudheden: de ontdekking in Sakkara van het graf van Horemheb.

Bekijk thema